Stratejik Yönetim ve Performans Değerlendirme Aracı olarak Balanced Scorecard

Balanced Scorecard; şirketlerin geçmişte kaydettikleri mali ölçülerin, gelecekteki performanslarını sağlayacak etkenlere ait ölçülerle bütünleştitilmesini sağlar. Scorecard’ın hedef ve ölçüleri, şirketin uzun dönemli varmak istediği yere göre oluşturduğu vizyon ve stratejisi göz önüne alınarak oluşturulur. Scorecard’da yer alan hedef ve ölçülerle, şirketin performansı dört farklı açıdan değerlendirilir: Finansman, müşteriler, iç işleyiş yöntemi, öğrenme ve büyüme.
Balanced Scorecard şirket stratejisinin operasyonel terimler haline dönüştürülerek ifade edilmesini sağlayacak çerçeveyi oluşturur. şirketin vizyon ve stratejilerine göre, yukarıda sözü geçen dört ana açıya yönelik amaçlarımız, ölçülerimiz, hedeflerimiz ve girişimlerimiz nedir’i ortaya çıkartır.

Yöneticiler Balanced Scorecard kullanarak, her bir bölümün mevcut ve potansiyel müşteriler için ne şekilde değerler yaratmakta olduğunu ölçümleyebilir; şirketiçi kaynakları arttırmak, gelecekteki performansı olumlu bir şekilde etkilemek için, insana, sisteme ve yöntemlere yapılması gereken yatırımları belirleyebilirler.

Dengeli Bir Ölçüm Sistemi
Neyi İfade Eder?

Balanced Scorecard, bir şirketin tüm seviyelerinde çalışmakta olan elemanlar için finansal ve finansal olmayan ölçülerin bilgi sisteminin bir parçası olması gerektiğini vurgulayan bir sistemdir. Satış elemanları karar ve davranışlarının yaratacağı finansal sonuçları, üst düzey yöneticiler de uzun dönemde finansal başarı elde etmek için gereken etkenleri kazanmak zorundadırlar.

• Yeniliğe açık olan şirketler için Balanced Scorecard, uzun dönemli stratejilerini yönetmek için kullandıkları bir yönetim sistemidir.

• Balanced Scorecard, stratejiden üretilen ölçülerin entegre edilebilmesini sağlayan yepyeni bir çerçeveyi ifade eder.

• Balanced Scorecard; geçmiş performansın mali ölçümlerini elde tutarken, gelecekteki mali performansı yönlendirecek olan etkenleri ortaya koyan bir sistemdir.

• Stratejilerin sayısal hedef ve ölçüler şeklinde ifade edilmesi anlamını taşır.

Balanced Scorecard Uygulayan Şirketler Ne Gibi Faydalarını Görüyorlar?

• Kurumsal stratejinin açıkça belirlenmesi ve fikirbirliğinin sağlanması,
• Stratejinin tüm organizasyon çapına yayılması,
• Stratejik amaçların uzun dönemli hedefler ve yıllık bütçe ile bağlantılarının sağlanması,
• Stratejik uygulamaların belirlenmesi ve uyumlu bir hale getirilmesi,
• Stratejik denetlemelerin dönemsel ve sistematik bir şekilde gerçekleştirilmesi,
• Stratejiyi değerlendirmek ve geliştirmek için gereken bilgi desteğinin sağlanması.

Balance Scorecard ve Performans Göstergeleri

Performans göstergeleri tek başlarına operasyonlardaki gelişmelerin mevcut ve yeni müşterilerle daha büyük hacimde iş yapılmasını sağlayıp, sağlayamadığı veya finansla performansta bir artış olup, olmadığı gibi hususları açıklamak için yeterli değildir.

Balanced Scorecard iyi hazırlandığı takdirde, elde edilen sonuçlara ait ölçülerle performans göstergelerinin de bir karışımını kapsar. Performans göstergeleri içermeyen sonuç ölçüleri, bu sonuçlara nasıl ulaşılacağını açıklayamaz. Ayrıca stratejinin başarı ile yürütülüp yürütülmediğine dair erken uyarıda bulunmayı da başaramaz. Başka bir deyişle iyi bir Balanced Scorecard; şirketin stratejisindeki sonuçlar (yardımcı göstergeler) ve performans göstergelerinin (temel göstergeler) uygun oranda bir karışımını kapsamalıdır.

BALANCED SCORECARD BOYUTLARI

I. Finansal Boyut

Finansal amaçlar bir şirketin uzun dönemli hedefini temsil eder. Nedir bu? “Yatırılmış sermayenin karlılığını arttırmak”.

Balanced Scorecard bir şirketin finansal hedeflerini açık ve anlaşılır bir şekilde ifade eder ve şirketlerin yaşam süreçlerinin her farklı aşaması için özel finansal hedefler belirlemesine yardımcı olur.

Bununla birlikte, Balanced Scorecard, hem yöneticilerin şirketin uzun dönemli başarısının hangi ölçüye göre değerlendirileceğini belirlemelerine hem de uzun dönemli hedeflere ulaşmada en önemli etkenlerin neler olduğunu tespit etmelerine imkan tanır.

Balanced Scorecard’da yer alan diğer tüm boyutların hedef ve ölçüleri finansal boyutta yer alan bir veya daha fazla sayıdaki hedefe ulaşmakla bağlantılı olmalıdır.

II. Müşteri Boyutu

Bu boyutta şirketler, rekabet içerisinde oldukları müşteri ve pazar kesimini tanımlarlar. Tanımlanan müşteri ve pazar kesimleri, şirketin finansal hedeflerinin gelir bileşenini oluşturacak kaynakları temsil eder. Müşteri boyutu, şirketlerin müşteri sonuçlarının temel ölçülerini hedef müşteri ve pazar kesimleri ile uyumlu hale getirmelerini sağlar.

Temel Ölçüler: şirketin pazarlama, operasyon, lojistik, ürün ve hizmet geliştirme işlemlerindeki hedeflerini temsil eder.

• Pazar payı: Müşteri sayısı, toplam harcama miktarı ve satılan birim mal miktarı gibi ölçülerle, şirketin belli bir pazarda yaptığı satışların o pazardaki toplam yapılan iş hacmine oranını gösterir.
• Müşteri devamlılığı: şirketin yeni iş veya müşteriler kazanma oranını mutlak veya bağlı değerler şeklinde ölçer.
• Müşteri kazanılması: Mutlak ve bağlı değerler kullanarak şirketin müşterileri ile sürdürdüğü, koruduğu ilişkilerin oranını takip eder.
• Müşteri tatmini: Müşterilere sunulan değer tekliflerinin sağladığı müşteri tatmin seviyelerini özel performans kriterleri vasıtasıyla takip eder.
• Müşteri karlılığı: Bir müşteri için yapılması gereken özel harcamalar gerçekleştirildikten sonra müşteri veya müşteri kesiminin net karını ölçer.

III. Şirketiçi Yöntemler Boyutu

Yöneticiler şirketiçi işlemler boyutunda, hissedarlar ve müşterilerine yönelik amaçları gerçekleştirmek için mükemmel bir şekilde yerine getirilmesi gereken önemli işlemlerin neler olduğunu belirler. Geleneksel performans ölçüm sistemleri, sadece mevcut iş yöntemlerinin maliyet, kalite ve zaman bazlı ölçümlerini düzenlemeye önem verirken, Balanced Scorecard; iç işlemlerin performans seviyesinin bazı özel dış unsurların beklentilerine göre belirlenmesine olanak sağlar.

Genel Değerler Zinciri Süreci

• Müşteri ihtiyacının tanımlanması,
• Pazarın tanımlanması,
• Mal/hizmet teklifinin yaratılması,
• Ürün/hizmet üretimi,
• Ürün/hizmet sunumu,
• Müşteriye hizmet verilmesi,
• Müşteri ihtiyacının karşılanması.

IV. Öğrenme ve Gelişme
Boyut

Bu boyut, kurumsal öğrenme ve gelişme sağlayacak amaç ve ölçülerin oluşturulması ile ilgilidir. Diğer üç boyutta belirlenen amaçlarla şirketin atılım yapmasını sağlayacak bir performansa ulaşması için üstünlük kazanması gereken alanlar saptanır. Öğrenme ve gelişme boyutunda yer alan amaçlar, diğer boyutlarda belirlenen yüksek hedeflerin gerçekleştirilmesi için gereken altyapıyı sağlar. Bu boyutta üç temel kategori bulunmaktadır:

1. Çalışanların yetenekleri,
2. Bilgi sistemlerinin yeterliliği,
3. Motivasyon, yetki vermek ve bağlantı kurmak.

Öğrenme ve büyüme etkisi genellikle çalışanlar, sistemler ve kurumsal uyum kaynaklarından elde edilir. Daha üstün performansa ihtiyaç duyan stratejiler, genellikle kişiler, sistemler ve kurumsal yeteneklerin artmasını sağlayacak işlemler için önemli ölçüde yatırım yapılmasını gerektirecektir. Personel ile ilgili tatmin, verimlilik ve devamlılık gibi üç temel ölçü; şirketlerin çalışanlar, sistemler ve kurumsal uyum için yapmış oldukları yatırımların sonuçlarının ölçülmesini sağlar.

Balanced Scorecard’ın Başarısı Neden Kaynaklanır?

Herhangi bir ölçüm sisteminin amacı, tüm yönetici ve çalışanları şirket stratejisinin başarı ile uygulanması için motive etmek olmalıdır. şirket stratejisini ölçüm sistemleri şekline dönüştürebilen şirketler, amaç ve hedeflerin anlaşılmasını sağlayacakları için stratejilerini çok daha iyi uygulayabileceklerdir. Bu iletişim, yöneticiler ve çalışanların önemli etkenler üzerinde yoğunlaşmalarını, yatırım, girişim ve hareketlerini şirketin stratejik hedefleri ile uyumlu bir şekilde sürdürmelerini sağlar. Böylece iyi hazırlanmış ve başarılı bir şekilde uygulanmış Balanced Scorecard, birbiri ile ilişkili finansal ve finansal olmayan ölçüler vasıtası ile şirket stratejisini açıklamalıdır.

• Balanced Scorecard; bir şirketin gelecekle ilgili vizyonunu tüm şirkete anlatır, şirkette ortak bir yön ve anlayış yaratır.

• Balanced Scorecard, şirket stratejisinin tüm çalışanların şirketin başarısına ne şekilde katkıda bulunduklarını görebilecekleri bağlantılı bir model şeklinde ifade edilmesini sağlar.

Bu bağlantılar olmadığı takdirde, kişiler ve departmanlar kendi performanslarını maksimum seviyeye yükseltseler bile, stratejik amaçlara katkıda bulunmayabilirler.

• Balanced Scorecard, değişim çabalarına önem verir. Eğer amaç ve ölçüler doğru olarak belirlenirse uygulama da başarılı olacaktır.

Balanced Scorecard’da Nasıl Ölçüler Olmalıdır?

• Dört farklı boyutta gruplanmış 15 25 adet finansal ve finansal olmayan ölçü yer almalıdır.

• Balanced Scorecard, bir işletme biriminin stratejisinin hikayesini anlatmalıdır. Bu hikayeyi anlatan, bir dizi neden sonuç ilişkisi aracılığı ile birbirine bağlanmış sonuç ve performans göstergeleri ölçüleridir.

• Ölçüler, stratejinin en son hedeflerini işaret eder ve kısa dönemde gerçekleştirilmiş çalışmaların istenilene uygun sonuç verip, vermediğini gösterir.

• Performans göstergeleri sonuç ölçüler ile bağlantılı olmalıdır

• En iyi Balanced Scorecard; kapsadığı amaç, ölçüler ve bunların aralarındaki bağlantılara bakıldığı zaman şirketin stratejisinin anlaşılmasını sağlar.

Hazırlayan: Özlem Soylu Paylaş: