0
Esnek Dünyada Stratejik Eleman Seçimi
İlk önce dünyanın değişik bölgelerinde eleman seçiminde esneklik ile ilgili en yeni yaklaşımları vererek, bir bölgenin diğer bölgeden farklılıkları üzerinde durmak istiyorum.
İkinci olarak, dönemsel eleman endüstrisine daha spesifik olarak bakacağız ve tüm dünyadaki bugünkü durumu inceleyeceğiz. İncelememizin sonunda yerel kültür ve yerel yasaların endüstrimizi oluşturmada çok büyük rol oynadığını göreceğiz.
Son olarak ise, pazarların globalleşmesinin bizim müşteri isteklerimizi nasıl değiştirdiğini ve bizim gibi şirketlerin yepyeni bir iş yöntemine kendilerini adapte etmeleri gerektiğini vurgulayacağız.
A) Yeni Yaklaşımlar
Son zamanlarda esnek işgücünün bu kadar önem kazanmasının iki temel nedeni var:
• Global rekabet
• Teknolojik değişimler
Bir örnek vermek gerekirse ADECCO'nun en önemli uluslararası müşterilerinden bir tanesi bilgisayar yazıcıları üretiminde dünya lideri ve bu durumda kalabilmek için sürekli yenilik yapmak zorunda. Artık ürün yaşam süreleri 9 ay kadar kısa bir süreç. Ürün yaşam sürelerinin ve buna paralel olarak eleman seçme derecelerinin de sürekli reorganize edilmesi gerekiyor.
Bu şirket aynı zamanda aynı ürünün üretimini iki yıldan fazla sürdürmemek gerektiğine inanıyor. Çünkü bir kere üretim teknolojisine sahip olduktan sonra, onlar için daha ucuz bir üreticiye üretimi yaptırmak daha karlı olmaya başlıyor.
İşte böyle bir durumda müşterimizin çok karmaşık eleman seçme problemleri ile karşı karşıya kaldığını görüyoruz.
Bu durumu tüm büyük uluslararası firmalar yaşıyor. Hepsi üretimi istekleri doğrultusunda durdurup tekrar başlatabilmeyi ve üretimi daha ucuza maledebilmek amacı ile kolaylıkla bir fabrikadan diğer bir fabrikaya, bir ülkeden diğer bir ülkeye taşıyabilmeyi arzu ediyorlar.
1) Günümüzde Kullanılan Esnek Eleman Çalışma şekilleri
Çalışma saatlerinde esneklik
• Part time çalışma
• Esnek zaman
• Yıllık çalışma saatleri
• Fazla mesai
• Shift usulü çalışma
Sözleşmelerde esneklik
• Belirli dönem sözleşmeleri
• Dönemsel eleman şirketleri ile yapılan sözleşmeler
• Taşeron firmalarla yapılan sözleşmeler
2) Avrupa Pazarın Durumu
Avrupa pazarı oldukça sıkı yönetmeliklerle işliyor. Chris Brewster'ın "Avrupa'da Esneklik" üzerine yayınladığı çalışmaya göre, Avrupa'da durum şöyle:
Çalışma Saatlerinde Esneklik
Part time çalışma şeklinde büyüme: Avrupa'da her yedi kişiden birisi artık part time bir işe sahip. Bu alan son yüzyılda hızlı ve çok büyüyen bir alan oldu. Fakat ülkeden ülkeye bu durum farklılık gösteriyor. Daha fazla kadının işgücüne girmesi nedeni ile bu büyüme Kuzey Avrupa iş pazarında Güneye göre daha fazla oldu. Part time çalışma şeklinin en yoğun olduğu yer Hollanda. Hollanda'da toplam işgücünün %32'si part time bir işe sahip.
Esnek Zaman: Son yapılan araştırmalar Batı Almanya'da ilk ortaya çıkan bu çalışma şeklinin yaygınlığının giderek azaldığını gösteriyor.
Yıllık Çalışma Saatleri: Bu çalışma şeklinde çalışanların bir yıl içerisinde toplam çalışma saatleri belirleniyor ve haftalık çalışma saatleri yıllık toplam içerisinde değişiklik gösteriyor. Sisteme Almanya, İngiltere ve İskandinavya'da büyük ilgi var, fakat kullanım alanı oldukça sınırlı.
Fazla Mesai'de Azalma: Fazla mesai sistemi oldukça pahalıya geldiği için Avrupa'da kullanımı oldukça azaldı. İngiltere ise bu sistemin hala en büyük kullanıcısı durumunda. Toplam işgücünün %16'sı bir haftada toplam 48 saatin üzerinde çalışıyor.
Sözleşmelerde Esneklik
Dönemsel Eleman Sistemi: Avrupa'da ekonomik baskıları takiben dönemsel eleman çalışma sisteminde de oldukça büyük bir gelişme oldu. Halen ülkeden ülkeye farklılıklar başgösteriyor. 1995'te Hollanda'da dönemsel eleman oranı %3 iken Almanya'da ise yönetmeliklerdeki kültürel değişiklikler nedeni ile %0.5 'in altında idi.
3) Amerika Birleşik Devletleri Pazar Durumu
Yönetmeliklerin sıkı olmadığı ve işe alma işten çıkarmaların kolay işlediği bir sistem mevcuttur. ABD İstatistik Bürosu'nun yaptığı araştırmaya göre çalışan nüfusun %5'i değişik sözleşme esnekliklerinde çalışıyorlar. %1.6'sı dönemsel eleman, %3.4'ü ise bağımsız veya kısa dönemli sözleşmeler gibi kısa dönem şeklinde çalışıyorlar.
Çalışma Saatlerinde Esneklik
Uzun dönemli sözleşmelerde yavaş artış (yılda %1): Bunun nedeni çalışanlara verilen sosyal yarar masraflarının artmasıdır.
Fazla mesai saatleri: Son 20 yıldır fazla mesai ile çalışma şekli hızla büyüyor ve işverene masrafının da aynı oranda artmasına rağmen önümüzdeki yıllarda da fazla mesaili çalışmanın artması bekleniyor.
Sözleşmelerde Esneklik
Dönemsel Eleman: Önümüzdeki 5 10 yıl içerisinde yapılan sözleşmelerin yılda %8 10 oranında artması bekleniyor. Artık çalışanlar son derece büyük bir hızla değişen iş dünyasında 'lifetime employment' denilen ömrünün sonuna kadar aynı şirkette kalmayı tercih etmiyorlar.
Taşeron firmalar veya danışman firmalar kullanmak: Bu çalışma şekli de yukarıdaki belirtilen sebeplerden dolayı hızla artıyor.
4) Japonya Pazar Durumu
Japonya yönetmeliklerin oldukça yoğun olduğu ve işten çıkarma ile ilgili yasaların oldukça sıkı olduğu bir pazar. Japonya'da özellikle büyük şirketlerde işten çıkarma ile ilgili güçlü kültürel engeller mevcut.1996'da normal çalışanların yüzdesi ABD'ye yakın fakat kadınlar arasında ABD'den daha önemli bir yer tutuyor.
Dönemsel eleman şirketlerinin kullanımı oldukça az. (%1, 2 den az).
Çalışma Saatlerinde Esneklik
Fazla mesaili çalışmada artış
Sözleşmelerde Esneklik
Kalıcı elemanların geçici olarak transfer edilmesi
Dönemsel eleman yasa ve yönetmeliklerinin daha serbestleştirilmesi
B) Dünya Çapındaki Dönemsel Eleman şirketleri
1) Genel Bakış
Dönemsel eleman şirketleri aracılığı ile eleman bulma dünya çapında kullanılan bir esneklik metodudur. şimdi bu alanı ülkeler ve bölgeler arası görülen farklılıklar yönünden ele almak istiyorum.
Dönemsel eleman şirketlerinin kullanımında bir ülkeden diğerine çok büyük farklılıklar var. Japonya ve Almanya bu tür şirketleri en az kullanan ülkelerdir. Amerika ve İngiltere'de bu tür şirketlerin kullanımı oldukça yüksek. Hollanda ise 1995'te %3 ile Dünya şampiyonu. Avrupa'da bugün İngiltere ve Hollanda'nın ekonomisi çok daha iyi durumda ve dolayısıyla işsizlik oranı çok düşük.
2) Yönetmeliklerdeki Değişiklikler
Taşeron süresi belirli sözleşmeler ya da dönemsel eleman çalıştırma gibi sistemlere karşı devletlerin tutumları dünyanın değişik yerlerinde çeşitlilikler gösteriyor. Almanya, Japonya gibi bazı ülkeler sosyal düzeni korumak adına bu konuda çok katı yasalar ve yönetmelikler uygularken ABD ve İngiltere gibi diğer ülkeler mümkün olduğu kadar az yönetmelik ile serbest bir tutum içinde bulunuyorlar. Bu ülkelere göre iş pazarının esnekliği arttıkça iş potansiyeli de o kadar artmakta.
Dünyayı bu tür esnek sistem yönetmeliklerine bağlı olarak incelersek birçok gelişmekte olan ülkede belli ve tanımlanmış bir yönetmeliğin olmadığını görüyoruz. Bu ülkelerde esnek işgücü birkaç sınırlama dışında oldukça yaygın bir aktivite. Meksika, Venezuella bu ülkelere örnek oluşturuyor. ABD, İngiltere, Danimarka, İsviçre ve Kanada'da yönetmelikler tamamen serbest. Fransa, Belçika, İspanya ve Arjantin gibi ülkelerde bazı spesifik yönetmeliklerle düzenlemeler var. Japonya, Almanya ve Avusturya gibi ülkelerde esnek sistemler belli bölge, iş kolu ve yönetmeliklerle sınırlandırılmış. Dönemsel eleman hizmetleri ise bazı ülkelerde özel yasal düzenlemelere sahipken, bazı ülkelerde diğer esnek sistemlerin içinde yer alabiliyor. Bu düzenlemeler ülkelerin genel iş kanunlarındaki kurallarına göre de farklılık gösteriyor.
C) Dönemsel Eleman Sektöründeki Değişiklikler
1) Dönemsel Eleman Kullanımındaki Artış
Son yüzyılda dönemsel eleman şirketleri eleman seçme yerleştirmede esneklik sağlayan kurumlar olarak yasallık kazandılar. Dönemsel eleman kullanımındaki artışı beraber inceledik. ABD'de önümüzdeki on yıl içerisinde bu sektörde %10'luk bir artış öngörülüyor.
Dönemsel eleman şirketleri kullanımının artışının en büyük nedeni endüstrinin işgücü esnekliğine olan ihtiyacı. Fakat bunun yanında başka sebepler de var:
Sosyal ve toplumsal nedenler
HEWLETT PACKARD 1990'lı yılların başlarında, sosyal nedenler üzerine, dönemsel sözleşme ile çalışan personelini transfer etmek üzere stratejik bir karar aldı. Global Personel Planlama Departman Müdürü Tom Pierson şu açıklamayı yaptı: "Bundan sonra dönemsel elemanları kendimiz işe almak istemiyoruz. Bunun yerine eleman seçiminde dünya çapındaki üç eleman şirketi ile ortaklık yapacağız. Bu şirketler elemanlara daha fazla yarar sağlayabilirler ve bu elemanlara bizden sonraki işlerini sağlamada daha fazla garanti verebilirler."
Ekonomik riskler
İngiltere gibi belirli ülkelerde, işin dönemsel olduğu kanıtlanamazsa, belirli bir dönem için yapılmış sözleşmelerin kalıcı sözleşmelere dönme ihtimalinin çoğalması da dönemsel eleman şirketlerinin kullanımını artıran sebeplerden.
2) Müşteri İsteklerindeki Değişiklikler
Ekonominin globalleşmesi müşterilerin eleman şirketlerinden olan isteklerine de değişiklikler getirdi.10 yıl önce dönemsel eleman firmalarından kısa süreler için "boşluğu kapatıcı" personel sağlanması istenir ve dönemsel eleman seçimi fabrika yöneticilerinin sorumluluğunda bulunurdu. Son on yılda bu durum çok değişti. Büyük şirketler artık işgüçlerinde esnekliğe ihtiyaç duyuyorlar. Müşteri ve dönemsel eleman şirketlerinin ilişkisi tamamen değişti ve daha yakınlaştı. Eleman seçme yerleştirmede esneklik çok önemli ve kalıcı bir boyut kazandı. Artık büyük şirketler uzun dönemde ortaklık kurabilecekleri eleman seçme yerleştirme şirketleri arıyorlar. Bu tip şirketleri ararken belirli kriterleri var. Bunlar:
Evrenselleşme (Globalizasyon)
Belli başlı uluslararası şirketler tüm uluslararası sınırlara rağmen değişmeyen güçlü bir şirket kültürüne sahipler ve onların şirket kültürünü anlayan ve uygun servisi dünya çapında verebilecek eleman seçme yerleştirme şirketleri arıyorlar. 10 yıl önce ADECCO bir tane bile global sözleşmeye sahip değilken bugün birçok uluslararası firma ile global sözleşmeye sahip.
Daha iyi kalite
Şirketlerin kalıcı dönemsel işgücüne bağlılıkları arttıkça, bu dönemsel elemanların şirketteki kalıcı elemanlara yakın kalitede olmasını istiyorlar.
Sorumluluğun transfer edilmesi
Şirketler çekirdek aktivitelerine konsantre olma ve çekirdek olmayan aktivitelerin sorumluluğunu aktaracak ilişkiler arıyorlar. Bu sorumluluğu da dönemsel eleman şirketlerine veriyorlar.
3) Dönemsel Eleman şirketlerinin Yapılarındaki Değişiklikler
Yukarıda belirtilen gelişmeler dönemsel eleman şirketlerinin çalışma şekillerinde ve onlarla çalışan kişilerde büyük değişikliklere yol açıyor.
Global Yeterlilik
Evrenselleşmeye olan ihtiyaç endüs tride şirketleri yeterliliklerini birleştirmeye teşvik ediyor. Çok yakın bir örnek olarak dünyanın ikinci büyük eleman seçme yerleştirme firması olan ECCO nun üçüncü büyük olan ADIA ile birleşmesini gösterebiliriz. Bu birleşmenin sebebi iki firmanın da global yeterliliğini ve gücünü artırmak istemesidir. ECCO Asya, Avrupa ve Güney Amerika endüstrilerinde güçlü, Japonya, Almanya ve ABD endüstrilerinde zayıf. Diğer taraftan ADIA ise ECCO'nun zayıf olduğu alanlarda güçlü. Bu birleşme ile iki firmanın da zayıf olduğu alanlarda güç kazanmasını hedefledi.
Bunun yanında dönemsel eleman şirketleri çokuluslu şirketlerle uluslararası aktivitelerini koordine edebilmek amacı ile global müşteri departmanları kuruyorlar. Artık ADECCO global müşteri yöneticileri birer satış elemanı değiller. Müşteri yöneticilerimiz, uzmanlarımızın enformasyon teknolojisi, iş organizasyonu, kalite ölçümleri, güvenlik prosedürleri, lojistik gibi alanlardaki bilgilerini koordine eden ve müşteriye özel servis sunan Müşteri Koordinatörleri olarak görev yapıyorlar.
Serviste Kalite Artışı
Şirketler günümüzde artık kalıcı fakat esnek bir işgücüne ihtiyaç duyuyorlar. Ve bu esnekliği sağlayan dönemsel elemanlarının da kalıcı kadroları kadar etkin, yetenekli ve motivasyonu yüksek kişiler olmasını istiyorlar. Bu da dönemsel eleman şirketlerinin elemanlarını daha fazla test etmeleri ve eğitmeleri gerektiğini ortaya koyuyor. ECCO 1995'te elemanlarının eğitimi için 20 milyon dolar harcadı. Bunun yanında bir 20 milyon doları da kar paylaşma planı içerisinde elemanlarına dağıttı. 3 milyon doları ise eleman seçmede kullanacağı bilgisayar sistemini kurmak için harcadı. ADIA ile yaptığı birleşme tüm bu teknolojik kaynakların paylaşımını sağlamakta.
Danışmanlık şirketlerine Başvurmak
Günümüzde artık büyük şirketler danışmanlık şirketlerine başvurarak tüm insan kaynakları rutin aktivitelerini onlara devrediyorlar. Örneğin ADECCO birçok çokuluslu müşterisi ile, belirli ülkelerde, firmanın o ülkedeki tüm İnsan Kaynakları aktivitelerini ADECCO'nun yürüttüğü ortaklıklara girmiş durumda. Departmanlar asıl fonksiyonlarına konsan tre oluyorlar.
Artan Sosyal Toplumsal Sorumluluk
Tüm bu değişiklikler dönemsel eleman şirketlerine artan toplumsal sorumluluklar getiriyor. ADECCO bu nedenle; özürlü kişiler, uzun süredir işsiz olan ya da iş tecrübesi olmayan genç çalışanlar gibi toplumda avantajı daha az olan kesimleri için iş olanakları yaratmak amacı ile spesifik programlar geliştirmiştir.
Müşteri ile Değişen İlişkiler
Tüm bunların üstünde, müşterilerimizle olan ilişkilerimiz artık daha farklı olmak zorunda. Onların yaptıkları işleri daha iyi anlamak ve onlara özel servis verebilmek için bizim çalışma metodlarımızı onlarınkine adapte etmeli ve daha uzun vadeli düşünmeliyiz.
Sonuç
Bu yazımda size göstermek istediğim dünyadaki tüm şirketlerin evrenselleşme ve teknolojik değişiklikler nedeni ile işgüçlerinde esneklik getirme baskısı altında olmaları.
Dönemsel eleman şirketleri de değişmek zorunda. Evrenselleşmek için, daha önce hiç girmedikleri iş ortaklıklarına girmek zorundalar. Bu zamanlar hepimiz için çok heyecan ve keyif verici zamanlar.
Roy Broughton
Adecco Başkan Yardımcısı
