Koçluk yapamayan yönetici sınıfta kalır!

Gerçekten iyi koçlar ve ekip liderleri etrafındaki herkesin doğal dehasını ortaya çıkarabilmek için sorular sorarak onları besler. Gerçekten iyi liderlerin bir başka özelliği de nasıl yapabileceklerini bildikleri için çalışanlarına geri bildirim vermektir.

Kariyerim boyunca neredeyse yüzlerce koçluk seansına, çalışan ve yönetim kurulu toplantısına, işe alım mülakatına ve performans değerlendirme sistemlerine katıldım. En başarılı liderlerin kesinlikle en doğru ve en iyi soruları soranlar olduğunu fark etmem uzun sürmedi. Araştırıcı yönleri ekibin en iyi yanlarının ortaya çıkmasını sağlıyordu. Peki, bu tarz nasıl karakterize edilebilir? Öncelikle bu; yargılayıcı olmayan bir tarzdır. Hedef; hataları düzeltmek değil net düşünmeyi ve yeni çözümleri hayata geçirebilmektir. “Neden” kelime pek ender kullanılır.

İyi bir koç ya da ekip lideri asla “Bunu neden bu şekilde yaptın?” diye sormaz. Bunun yerine; “ne” ve “nasıl” soruları sormayı tercih eder. İşte birkaç örnek: Soruna ne neden oldu? Şu anki sorunlarına neden olan adımlar nelerdi?

Bu soruları, şunlar takip eder:

Başkaları bunu nasıl başardığını görüyorsun? Daha iyi bir sonuca varmak için yaklaşımını nasıl değiştirebilirsin?

Ben bunları ‘keşif soruları’ olarak tanımlıyorum. Keşif soruları bireyi onurlandırır. İnsanların, başarılı olmak için ihtiyaç duyduğu bilgileri kendilerinin ortaya çıkarmasını destekler. Güçlü sorular belirsizlikleri ortadan kaldırarak hareketi, keşfi, yeni bakış açılarını ve kararlılığı beraberinde getirir. Yeni öğrenme tarzları ve daha net bir vizyon kazandırır.

Keşif soruları genellikle açık uçludur. Önemli bir soru sorduğunuzda; aslında yanıtı bildiğiniz ve bireyi test ettiğiniz sanılarak tavırlarınızın “lütuf” niteliğinde olduğu sanılabilir. “Lütuf kârlık” ise kişileri daha savunucu hale getirerek iyi niyetlerinin önüne geçer ve durum karşısında daha yaratıcı bir yaklaşım izlemeleri için gerekli olan beceriyi ortadan kaldırır.

Açık uçlu sorular “Kim, Ne, Ne zaman ve Ne kadar” gibi kelimeleri içerir: Bu planda ne eksik? Başka kimin dahil olması gerekiyordu? Hedefe ulaşmak için hangi kaynaklara ihtiyaç duyacaksın? Bu ekipte çalışırken ne öğrenmek istiyorsun?

Karşı tarafa kınandığı izlenimi verdiği için “Neden” kelimesine her zaman dikkat etmek gerekir. Peki doğal meraklı halinizle kalarak başkalarına gerçek güveninizden kaynaklanan soruları nasıl sorabilirsiniz?

• Şu anki duruma sadık kalın ve kişiye odaklanın, sonuçlara değil.
• Bir sonuca bağlı kaldığınızdan emin olun.
• Hatalı olduğunuz riskine hazır olun.
• Kişinin kendi gerçek yanıtını bulmasına fırsat vermek için bir süre sessiz kalın.
• Ekip üyesinin durumu nasıl deneyimlendirdiği ile ilgilenin. Sadece ne kadarının başarılıp başarılmadığına takılıp kalmayın.

Gerçekten iyi koçlar ve ekip liderleri etrafındaki herkesin doğal dehasını ortaya çıkarabilmek için sorular sorarak onları besler. Gerçekten iyi liderlerin bir başka özelliği de nasıl yapabileceklerini bildikleri için çalışanlarına geri bildirim vermektir. Bu kişiler özellikle üç temel yöntem izleyerek ekip üyelerinin performansını her gün ölçebilir. Bu yöntemleri şöyle açıklayabiliriz:

İkna edici konuşmalar için zaman ayırın. Ekip üyelerinin daha büyük oynaması için onları meydan okur hale getirin. Tüm yaşamlarını üstün performans göstermeye adamaları için esinlendirin. 

Projelerde onlara ortak olun. Söylemek yerine daha çok soru sormayı tercih edin. Fikir ve konseptler konusunda gerçekten meraklı davranın. Liderlik rolünü kimi zaman onlara vererek sorumluluk almalarını sağlayın. Tökezlediklerinde destek verin. Ayağa kalkıp yeniden denemeleri için teşvik edin.

Farkı gerçekten neyin yarattığı konusunda net olun. Ekip üyelerine, bir farkı nasıl yaratacaklarını öğretin. (Daha fazla ya da daha azını yapın, yapmaya devam edin gibi…) Her projeye “öğrenilen dersler” tartışmalarını ekleyin.

Eğer şirketiniz “Çalışanlarımız bizim en büyük değerimizdir” diyorsa, sözlerinizi hayata geçirmenin zamanıdır. Sürekli koçluk desteği vererek, çalışanların performansını her gün ölçebilirsiniz. Bundan da ötesi; çalışanlarınız, en önemli değeriniz olduğunu gerçekten hissedebilir.