Çalışan Memnuniyeti Anketleri

İş dünyasındaki son gelişmeler bilginin ve bilgiye sahip olan ve onu kullanan insan faktörünün önemini son derece arttırıcı unsurlardır. Bilgiye sahip olan, sahip olduğu bilgiyi kullanan kişiler giderek şirketlerin vazgeçilmezleri haline geliyor. Bununla birlikte yaşadığımız ekonomik ve sosyal düzen de bu gelişmelere ayak uyduruyor ve geleneksel yapıların dışına çıkıyor. Bu duruma en iyi örneklerden bir tanesi; kadınların da büyük oranda iş gücüne katılmış olmasıdır. Bütün değişiklikler beraberinde diğer parametreleri de değişime sürüklüyor. Sözünü ettiğimiz değişiklik yani kadınların da iş gücünde hiç de küçümsenmeyecek derecede yer alıyor olması çalışanların motivasyonunu, performanslarını ve ihtiyaçlarını belirleyen unsurların tanımlamalarında ortaya çıkan değişikliklerin nedenlerinden sadece bir tanesi olarak gösterilebilir. Çalışan insanların kendilerine ait hayatları ve iş hayatları arasındaki dengeyi kurmayı öğrenmeleri ve başarmaları gerekiyor. Son dönemlerdeki literatüre göz atıldığında artık eskiden olduğu gibi kişisel hayat sadece evde yaşanır teorisinin geçerli olmadığı gerçeği ile karşılaşıyoruz. Çalışan kesimin bir gününün çoğu iş ortamında geçiyor. Ayrıca iş ortamındaki bir huzursuzluk özel hayatına ve/veya özel hayatındaki bir mutsuzluk işteki performansına da yansıyor. Özel hayatındaki beklentiler, iş hayatlarındaki beklentilerini etkiliyor. Günümüz yöneticilerine düşen en önemli görevlerden biri de; çalışanlarının özel hayatlarındaki ve iş hayatlarındaki beklentileri, ihtiyaçları arasındaki dengeyi kurmalarında kendilerine yön göstermeleri haline gelmiş durumdadır.

Organizasyonlar için çalışanların ihtiyaçlarını, beklentilerini, motivasyonlarını belirleyici unsurları bilmek son derece önemlidir. Bu bilgiye sahip olmak; hem üretimi arttırmak hem çalışanlarını elinde tutmak hem de kendisi için önemli rol oynayacak elemanları kendi bünyesine almak açısından dikkat edilmesi gereken bir konudur.

Çalışanların değişik ihtiyaçlarını belirledikçe, çalışan memnuniyetini arttırmak için şirketler çalışanlarına şirketin kafetaryasından evlerine hazır yemek götürebilme imkanı gibi (cafeteria take home) daha yaratıcı servisler sunmaya çalışıyorlar. Birçok yöneticiye göre iş dünyası kişilerin memnuniyeti üzerine yoğunlaşmış ve kişilerin kendilerini aile ortamında hissetmelerini sağlayan şirketler de işten ayrılma oranlarının ve dolayısıyla bunun getirmiş olduğu maliyetin, çalışan stresinin daha düşük olduğunu anlamış durumdadır. Ayrıca bahsi geçen unsurların işe alma ve çalışanını elinde tutması için de oldukça önemli olduğunun farkındadır.
Daha öncede değindiğimiz gibi şimdiye kadar popüler olan tutum, çalışanların ev hayatlarını evde bırakmalarından yanaydı. Fakat artık bu tutum değişti. Bugün artık kişinin özel hayatındaki durumların iş performanslarına da yansıdığı kabullenilmiş durumdadır. Bir anlamda beklentiler dengesi ve bu beklentilerin karşılanmasından duyulan memnuniyet kriterleri değişmiş durumdadır.

Çalışan memnuniyetsizliği şirketler için birçok tehdit unsurunu içinde barındırabilir. Jordan Evans; yöneticilerine, çalışanlarını ailelerinden biri gibi görmelerini tavsiye ediyor. Kendileri ile ilgilenilmesi çalışanları memnun edecektir. Çalışanlarla birebir olarak görüşülerek, onlar için nelerin önemli olduğunu anlamak bir yönetici için oldukça önemli bir görevdir. Her çalışanın kendisine göre diğerlerinden farklı ihtiyaçları ve istekleri olacağı gerçeğini de göz ardı etmeyelim tabii. Çalışanların herbiri birer bireydir ve birbirlerinden farklılık gösterirler. Jordan Evans’ın tavsiyesi de çalışanlara eşit davranmaktan yanadır. Bu aynı davranmaktan farklı bir yaklaşımdır. Herhangi birisine herhangi bir konuda vermiş olduğunuz esneklik, bir diğerinin ihtiyacını karşılayacak nitelikte olmayabilir. Bu anlamda yöneticiler yaratıcı ve esnek çözümler bularak çalışanlarının memnuniyet derecelerini yüksek tutmaya çalışabilirler.

Çalışanların memnuniyeti açısından ücretler de önemli ölçüde rol oynayan bir faktördür. Çalışanlarının çoğunun maaşlar yüzünden daha yüksek ücretler ödeyen firmalara geçtiği gerçeğini ortaya çıkartan bir şirket, ücret politikasını değiştirerek ve part time çalışanları için ek bazı imkanlar sağlamaya başlayarak işten ayrılma oranını yüzde 40’lardan yüzde 10’lara düşürüyor. Burada önemli olan bir unsur da şudur: Önemli olan sizin çok masraflı bir imkan sunmanız değildir. Siz çok maliyetli bir imkan sunabilirsiniz fakat bu imkanın bir değeri yok ise veya başka birşey verdiğiniz imkan ile çok kolay yer değiştirebiliyorsa, bu imkanın maliyetli olması çok da birşey farkettirmez.

ÇALIŞANLARIN NE İSTEDİKLERİNİ NASIL ANLAYACAK VE ORTAK NOKTAYI NASIL BULACAKSINIZ?

Çalışanlar ile bir araştırma yapmak onların isteklerini belirlemenin en iyi yoludur. Eğer çalışanlarınızın istekleri sizin bütçenizi çok fazla aşıyorsa, o zaman kendileri ile şirketinizin ne durumda olduğunu ve kendi isteklerini yapmak için ne kadar maliyet gerektiğine ilişkin bilgileri paylaşın. Bu durum hem çalışanlarınızın kendilerine verdiğiniz imkanları daha iyi değerlendirmelerine hem de sizden daha makul taleplerde bulunmalarına imkan sağlayacaktır.

The Washington Post’s Web site (www.washingtonpost.com) tarafından online olarak yapılan bir araştırmada; katılımcılara kendilerine hangi imkanların sağlanmasının kendilerini daha çok etkileyeceği sorulduğunda alınan cevapların başında:

* İletişim,
* Eğitim,
* Esnek zaman,
* Sosyal imkanlar,
* Bonuslarla ödüllendirilme gibi unsurlar yer almaktadır.

Türkiye’de bu konu hakkında şirketlere hizmet sunan birçok danışmanlık şirketi mevcut durumdadır. Sözkonusu çalışan memnuniyetlerinin şirketlerin kendi insan kaynakları departmanları tarafından uygulanmasından ziyade, çalışmayı üçüncü bir partinin yürütüyor olması katılımcıların daha objektif yaklaşmalarına ve sorunlarını, beklentilerini daha net şekilde dile getirmelerine olanak sağlıyor. Bu şekilde yapıldığı takdirde çalışanlar verdikleri cevapların yöneticileri tarafından görülmesi, aleyhlerinde kullanılması gibi güvensizliklerden sıyrılabiliyorlardır.

ÇALIŞAN MEMNUNİYETİ ANKETLERİ NASIL BİR YOLDAN GEÇEREK HAZIRLANIYOR? ANKETTE DATA HANGİ YOLLARLA TOPLANABİLİR?

Bu amaca yönelik olarak birçok metod uygulanabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Çalışanların anketleri kendilerinin doldurması ve üçüncü partiye postalaması,

• Çalışanların anketleri kendilerinin doldurması ve üçüncü partiden bir süpervizör tarafından anketlerin toplanması,

• Çalışanların bir toplantı salonunda biraraya gelerek anketleri kendilerinin doldurması,

• Çalışanların anketleri kendilerinin doldurması ve doldurdukları mühürlü bir kutuya atmaları.

Çalışmada hangi yöntemin uygulanacağı şirketin yapısına, çalışan sayısına, şirketin kültürüne, çalışmada hedeflenen zaman planına ve daha birçok parametreye göre değişiklikler gösterir. Çalışmanın en başında yapılan ön etüd safhasında hangi yolun izleneceğine karar verilir.

ÇALIŞAN MEMNUNYETİ ANKETLERİNİ KULLANARAK NE TÜR DATALARA
ULAŞABİLİRSİNİZ?

* Çalışanlarınızın genel memnuniyet dereceleri,
* Çalışanlarınızın beklentileri ve sizin bunları ne derece karşılayabildiğiniz,
* Çalışanlarınızın şirket geleceğine bakış açıları,
* Çalışanların şirkete bağlılık derecesi,
* Çalışanların yönetime bakış açıları,
* Şirket içerisindeki iletişimin seviyesi,
* Çalışanların eğitim ihtiyaçları,
* Şirket içerisindeki bütünlük,
* Çalışanların takım ruhuna inanışı ve takım ruhunun şirket içerisindeki ilişkileri,
* Şirket içerisindeki görev dağılımlarının eşitliği,
* Çalışanlarınızın demografik yapıları.

Çalışan memnuniyeti anketleri aslında organizasyonun çalışan algısını ölçmeye yarar. Bir anlamda algı gerçek olanın kendisidir. Çünkü her organizasyonda çalışanlar kendi algılarına göre çalışırlar ve yönetim çalışanlarının bakış açılarından bir şekilde haberdar olmak zorundadır. Çalışan memnuniyeti anketleri çalışanların işleri ile ilgili konularda varolan inançlarını ölçmek için bir araçtır.

ÇALIŞANLARINIZIN MEMNUNİYET DERECELERİNİ VE BEKLENTİLERİNİ
BİLMEK SİZE NELER KAZANDIRACAK?

Çalışan memnuniyeti anketleri sonunda toplamış olduğunuz bilgiler size yönetim açısından oldukça önemli fikirler verecektir ve çalışanlarınızla ilişkilerinizi pozitif bir şekilde etkileyecektir. Hangi yönetimsel konularda çalışan memnuniyeti anketleri size fikir verebilir:

• Maliyetten kısma olanaklarını belirleme,
• Üretimi arttırma,
• İşten ayrılma oranlarında düşüş,
• İşe gelmeme olaylarını engelleme,
• Daha güçlü süpervizörlük,
• Eğitim ihtiyaçlarını belirleme,
• İletişimi verimli hale getirmek,
• Müşteri memnuniyetinin artması,
• Artan karlılık oranları,
• Hedeflerinize daha kolay ve hızlı bir şekilde ulaşabilme imkanı,
• Rekabet gücünü geliştirme.

Çalışanların memnuniyet derecelerini ölçmeyen firmalar aslında bir saatli bomba üzerinde oturuyor olabilirler. Çalışan memnuniyetsizliği firmaya akla gelmeyecek zararlar verebilir. Bu zararlar sadece düşük motivasyonun sebep olduğu iş kaybı değil, aynı zamanda anahtar elemanların işten ayrılmaları ve kilit departmanın hiç servis verememesi gibi tehditler de taşıyabilir. Düzenli ve detaylı olarak yapılan çalışan memnuniyeti çalışmaları; çalışanların istek ve ihtiyaçlarını, beklentilerini, memnuniyet derecelerini anlamak konusunda yöneticilerin karar vermelerinde önemli rol oynayan araçlardır. Bu tür çalışmalarda şirketlerin genel yaklaşımları, çalışmanın kompleksliği veya çalışanlarına karşı ajanlık yaptıkları yönündedir. Bunun aksine çalışanlar kendi fikirleri sorulduğunda kendilerini daha değerli hissediyorlar. Tabii sadece onların fikirlerini almak yeterli değil, aynı zamanda bu fikirleri dinlemek ve yapılabilecekler ölçüsünde bu fikirleri değerlendirmek ve aksiyona geçirmek çalışanları daha fazla motive eder. Çalışan memnuniyeti çalışmaları hızlı ve doğru olarak yapılmalıdır. Bu sayede analizler ve aksiyon planları uygulanır hale gelebilir.

ÇALIŞANLARINIZI MOTİVE ETMEK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ?

* Çalışma programında esneklik sağlamak memnuniyeti arttırıcı bir önlem olabilir. Örneğin; Cumartesi günü çalışan bir kişi Çarşamba günü tatil yapabilir ve kendisine zaman ayırabilir veya gece geç saatlere kadar çalışan bir kişi, ertesi gün öğlen işbaşı yapabilir. Bütün bunları dikkate alırken herbir çalışanın kendilerine göre ayrı ayrı istek ve ihtiyaçları olduğunu unutmamak gerekir. Birisini motive eden bir unsur, bir diğerini motive etmeyebilir. Aynı durum yönetici kademesinde çalışanlar için de geçerlidir. Örneğin; çalışan hafta sonu iş seyahatine çıkmak zorunda ise ona, ailesine ayırabilmesi için hafta içi başka bir günü vermeniz veya seyahate ailesi ile birlikte gitme imkanı vermeniz motive edici bir yöntemdir.

* Eğer çalışanlarınız ailelerinin veya arkadaşla rının olduğu yerlere iş seyahatine gidiyorlarsa, seyahatin başında veya sonunda oradaki tanıdıkları ile birlikte olmaları için onlara ekstra zaman tanıyın.

* Şirkete getiremedikleri, evde besledikleri hayvanlar varsa, bu hayvanlarını da getirebilecekleri -ki bu hayvanlar onların ailelerinin bir parçasıdır aslında piknik türü organizasyonlar düzenleyin.

* Çalışanlarınızın özel günlerinde evlilik yıl dönümü, doğumgünü gibi işten yarım gün erken ayrılmalarına müsaade edin.

* Eğer çalışanınız evinde çalışmak istiyorsa bu isteğini iyice gözden geçirin. Eğer uygun oluyorsa bu konuda kendisine esnek davranın.

* Çalışanlarınızın fikirlerine önem verin ve onları dinlediğinizi, onlara önem verdiğinizi hissetti rin.

* Çalışanlarınızın yaptıkları işlerin şirket için çok önemli işler olduğunu ve üretilen hizmet veya üründe onların katkısının olduğunu hissettirin.

* Zaman zaman çalışanlarınızla birlikte vakit geçirin, onların yaşadıklarını anlamaya çalışın.

* Gelecekle ilgili planlarını çalışanlarınız ile paylaşın.

* Çalışanlarınızı ortaklarınız gibi görün.

* Gösterdikleri performansın tarafınızdan farkedildiğini, önemsendiğini hissettirin ve onları ödüllendirin.

* Kendilerini geliştirmeleri için fırsatlar verin. Gelişmeleri için gerekli olan ekipmanı, eğitimi kendilerine sağlamaya çalışın.

* Çalıştıkları fiziksel ortamı çalışılabilecek ve mutlu olunabilecek bir ortam haline getirin.

* Çalışanlarınızın da özel hayatları, aileleri olduğunu unutmayın.

* Çalışanlarınızın yaşadıkları iş stresinden uzaklaşmaları için kendilerine fırsatlar yaratın.

* Kendileri, çalışmaları ve performansları hakkında geri bildirimlerde bulunun.

* Müşterilerinizin memnuniyeti ve sizden beklentilerini çalışanlarınız ile de paylaşın.

* Çalışanlarınıza güvende oldukları hissini verin.

Bu liste çok daha fazla uzatılabilir. Önemli olan çalışanlarınızın sizden neler beklediğini, nelerin onları mutlu edeceğini doğru olarak ortaya çıkarabilmenizdir. Daha önce de sözünü ettiğimiz gibi, her çalışan birbiri ile aynı olmadığı gibi, her şirket de kültürel olarak aynı çizgide değildir. Bir şirket için doğru olan metod, bir diğeri için doğru olmayabilir. O yüzden çok iyi bir çalışma sonucu çalışanlarınıza yapacağınız, size uygun olarak dizayn edilmiş bir “Çalışan Memnuniyeti Anket Çalışması” sizin birçok soru işaretine cevap bulmanızda son de rece faydalı olacaktır inancındayım.

Ama öncelikle kabul etmeniz gereken bir gerçek var ki; motivasyonu düşük, mutsuz çalışanların olduğu bir şirket büyük bir tehlikeyle karşı karşıyadır...

Hazırlayan: Özlem SOYLU Paylaş: