0
Yatırım Teşvikleri ve Yatırım İndirimlerinde Vergi Avantajı Sağlayıcı İşlemler...
Yatırımların yapılacağı yöreler itibarı ile yararlanabilecek destek unsurları yatırımlarda devlet yardımları ve Yatırımları Teşvik Fonu Esasları hakkında kararın uygulanmasına ilişkin tebliğde belirtilmiştir.
Buna göre teşvik belgeli yatırımlara sağlanan destek unsurları şunlardır:
a Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu İstisnası
Teşvik Belgesi kapsamındaki makina ve teçhizat ithalatı, yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu’ndan istisnadır. Yatırım ile ilgili hammadde, ara mal ve işletme malzemesi ithalatı, Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu istisnasından yararlandırılamaz.
Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu istisnasından yararlanabilmek için, yatırımın teşvik belgesine bağlanması ve sözkonusu makina ve teçhizatın ithal listesinde yeralması gerekir. Teşvik belgesi ve buna bağlı liste kapsamındaki makina ve teçhizatın ithaline ilişkin işlemler, gümrük mevzuatı çerçevesinde gümrük idaresince yerine getirilir.
Tamamlama vizesi yapılmamış olan teşvik belgesi kapsamındaki makina ve teçhizattan; evsafa uygun çıkmaması sebebiyle yerine yenisi getirilmek kaydı ile fiilen ithalatına müteakip altı ay içinde yurtdışı edilen makina ve teçhizat ile herhangi bir şekilde tamir, bakım ve onarım ve benzer sebeplerle yurtdışına gönderilecek makina ve teçhizatın çıkışı için doğrudan gümrük idaresine müracat edilir. Yurtdışı edilmeden itibaren bir yıl içinde yerine yenisi getirilen veya geri getirilen makina ve teçhizatın yurda giriş işlemleri, Gümrük Müsteşarlığı’nın herhangi bir iznine tabi olmaksızın Gümrük Vergisi ve Toplu Konut Fonu İstisnası’ndan yararlandırmak sureti ile doğrudan gümrük idarelerince sonuçlandırılır.
b Yatırım İndirimi
Gelişmiş ve normal yörelerdeki yatırımlar, yatırım indirimi uygulaması açısından özel önem taşıyan sektör yatırımı addedildiğinden bu yörelerde ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde (Organize Sanayi Bölgelerinde ve KOBİ’lerce yapılan yatırımlar dahil) gerçekleştirilecek yatırımlarda, yatırım indirim oranı % 100 olarak uygulanır.
Yatırım indirimi uygulaması yönünden yatırımcının Müsteşarlığa müracaat tarihinden itibaren yapacağı harcamalar dikkate alınır.
c İthalde KDV Ertelemesi
Teşvik belgesi kapsamında ithal edilecek makina ve teçhizat, 25.10.1984 tarihli ve 3065 sayılı Kanun`da öngörüldüğü şekilde Katma Değer Vergisi ertelemesinden yararlanır. İlgili mevzuatta öngörülen istisna hükümleri saklıdır.
Müsteşarlık tarafından verilen teşvik belgesinde yeralan yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi, bu verginin fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenir. Bu ertelemede 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun`un süre ve tecil faizi ile ilgili hükümleri uygulanmaz. Yatırım teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde erteleme vergi, tahakkuk ettiği andan itibaren 6183 Sayılı Kanun`un 48. maddesine göre tahsil edilir. Erteleme süresince zaman aşımı işlemez.
Bu arada hemen belirtmek gerekir ki çeşitli vergi kanunlarında değişiklik yapan 4369 Sayılı Kanun`un 82. maddesinin 5. fıkrası ile ithalatta Katma Değer Vergisi ertelemesini düzenleyen 49. maddenin 2. fıkrası 01.08.1998 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak aynı kanunun çerçeve 62. maddesi ile 3065 Sayılı Katma Değer Vergi Kanunu’na eklenen geçici 14. madde ile 4369 sayılı kanunun yayınlandığı 29 Temmuz 1998 tarihine kadar alınan yatırım teşvik belgelerinde yeralan yatırım mallarında, makina ve teçhizat niteliği taşımayanlar için Katma Değer Vergisi Kanunu’nun kaldırmadan önceki 49. maddesinin 2. fıkrası hükmünün uygulanacağı belirtilmiştir.
Yine 4369 Sayılı Kanun’un 59. maddesi ile 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 13. maddesine (d) bendi eklenmiştir. KDV`nin 13. maddesine eklenen (d) bendi hükmü ile, yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflerin belge kapsamında yapacakları makina ve teçhizat alımları KDV’den istisna edilmiştir.
Bu istisna hükmü ile 49. maddenin 2. fıkrası anlamını yitirmiştir. Bu itibarla teşvik unsurları arasında ithalatta “KDV ertelemesi” yerine “KDV istisnası” olarak yeralması doğru olacaktır.
d Yerli Makina ve Teçhizatta KDV Desteği
Teşvik belgesi kapsamında yurtiçinden satın alınan ve yerli katkı oranı % 50’nin (gemi ve inşaatlarda % 30’un) üzerinde bulunan makina ve teçhizata ilişkin olarak gelişmiş ve normal yörelerdeki yatırımlarda KDV oranındaki değer, Kalkınmada Öncelikli Yörelerdeki yatırımlarda ise KDV oranına 10 puan eklenmek suretiyle bulunacak değer üzerinden yatırımcılara fondan ödeme yapılır. Bu ödeme, gemi ve yat inşa yatırımlarında sabit yatırım tutarı üzerinden yatırımcılara ödenir.
KDV desteği, uluslararası ihale neticesi yapılan teşvik belgeli yatırımlarda ihalenin Türkiye’de yerleşik firmada kalması halinde yatırımcı firma yerine, ihaleyi kazanan firmaya ödenir. Bu hüküm milletlerarası ikili anlaşmalar çerçevesinde teşvik belgeli kurum ve kuruluşlara iş yapan yabancı kuruluşlara KDV desteğine tabi mal teslimi yapan Türkiye’deki yerleşik firmalar içinde uygula nabilir.
e Vergi, Resim ve Harç İstisnası
31.12.1998 tarihli ve 3505 sayılı kanunun geçici 2. maddesine göre yatırımcının yatırımın tamamlanmasını müteakip 2 yıl içinde 10.000 ABD Doları tutarında ihracat yapacağına dair taahhütte bulunması kaydıyla;
* Şirket kuruluşu,
* Yatırım termin süresi içinde kalınmak kaydıyla teşvik belgesinde öngörülen özkaynak tutarını geçmemek üzere sermaye arttırımı,
* Teşvik belgesinde öngörülen yabancı kaynak tutarını geçmemek üzere bir yıl ve daha uzun vadeli olarak yurtiçinden ya da dışından sağlanacak yatırım kredileri,
* Teşvik belgeli yatırıma ilişkin gayrimenkule müteferri ayni hakların ayni sermaye olarak konulması halinde (taşınmazların ayni sermaye olarak gösterilmesi durumunda) bunların şirket adına tapuda tescil, işlemleri ve bu işlemlerin ilgili olarak düzenlenecek kağıtları Damga Vergisi’nden ve 02.07.1964 tarihli ve 292 sayılı kanuna göre harçlardan istisna edilir.
Vergi, resim ve harç istisnası ve ilgili uygulama 03.12.1988 tarihli ve 3505 sayılı kanunun geçici 2. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak yayınlanan “İhracat ve Yatırımlarda Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ” hükümleri çerçevesinde yürütülür.
İhracat taahhütleri, aynı tesiste üretilen hertürlü mal ve hizmet ihracı ile yerine getirilebileceği gibi doğrudan ihracı mümkün olmayan üretim konusu yatırımlar ile ilgili ihracat taahhütleri, sözkonusu şirkete ortak olan diğer gerçek ve tüzel kişilerin ürettikleri mal ve hizmetlerle de karşılanabilir. Ayrıca finansal kiralama şirketlerine ait teşvik belgelerindeki ihracat taahhüdü kiracının (yatırımcı) teşvik belgesi kapsamında gerçekleştireceği ihracat bedelleri ile kapatılır.
f Enerji Desteği
İlgili mevzuatla belirlenen esas ve usuller çerçevesinde teşvik belgeli yatırımlara enerji desteği sağlanır.
g Arsa Tahsisi
21.01.1998 tarihli ve 4325 sayılı Kanuna istinaden yayınlanan yönetmelik çerçevesinde teşvik belgeli yatırımlara Maliye Bakanlığı’nca arsa tahsisi yapılır.
h Fondan Kredi Tahsisi
Araştırma Geliştirme (AR GE), teknopark, çevre korumaya yönelik Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nca belirlenen öncelikli teknoljik yatırımlar ile KOBİ yatırımlarına belirlenen usül ve esaslar çerçevesinde fondan kredi tahsisi yapılabilir.
Not: Vergi Avantajları (Ankara 1998 Yaklaşım Yayınları) adlı kitaptan yararlanılmıştır.
Egemen Gürsel ANKARALI
Avukat
Tel: 0.212.225 22 75
