0
Kurumsal Uzaktan Eğitim Yapılanmalarında Sanal Sınıf
Yayınlanan ekonomik krizde ve savai ortamında eğitim bütçelerinin giderek küçüldüğü hepimizin bildiği bir gerçek. Daha küçük bütçelerle daha çok, daha etkin ve sürekli eğitim fırsatı veren e learning eğitim modeli, bu nedenle tüm şirketlerin gündemindedir. Halen Türkiye’deki ve dünyadaki kurumsal uygulamalarla, şirketlerdeki eğitim modellerine önemli katkılarda bulunan ve yakın gelecekte, orta vadede tüm şirket yapılanmalarında yer edinecek e learning eğitim modeli ile ilgili yazılarımız ve çalışmalarımız bundan sonraki sayılarımızda da devam edecektir. Her sayıda e learning modelini farklı yönlerden değerlendirecek ve sizlere tanıtacağız. Tabii ki bu sayfalarda sizlerden gelen sorulara ve cevaplara da yer vereceğiz. E learning sayfalarımızın, kurumunuz için yapmakta olduğunuz veya gelecekte yapacağınız çalışmalarınıza ve araştırmalarınıza katkı sağlaması ve pekçok sorularınıza cevap bulmanıza yardımcı olması en önemli amacımızdır. Sizlerden gelecek destek ve ilgi ile sektörümüz için çok önemli olan bilgi ve uygulama tecrübeleri paylaşımını bu sayfalar aracılığıyla sağlamaya çalışırken diğer taraftan da, kurumsal e learning yapılanmaları konusunda dünya standartlarında ve güncel bilgileri sizlere ulaştırıyor olacağız. şimdiden bu satırlara kadar okuyarak vakit ayırdığınız için teşekkürler.
Önceki sayılarda yer alan yazılarımızı kaçıran veya okuma fırsatı bulamayan okuyucularımıza, kısaca önceki yazılarımızda değindiğimiz konuları özetlemek istiyorum. Temmuz Ağustos 2001 sayısında, e learning eğitim modeli ile ilgili Türkiye’deki ve dünyadaki bazı rakamları inceledik ve paylaştık. E learning eğitim modelinin kurumsal uygulama adımları ve bu modelin şirketler için sağlayacağı faydalar yazımız içinde tartışıldı. Eylül Ekim sayısında ise kurumsal uzaktan eğitim yapılanmasında, insan Kaynakları, Eğitim ve Bilgi İşlem/Enformasyon Teknolojisi/Yazılım bölümlerini yakından ilgilendiren bir konu olan, kurumsal uzaktan eğitim altyapı öğelerini, yani e learning teknik mimari öğelerini kısaca tanıttık. Bu yazılar, kavram tanımlarını içeren ve teorik bilgi ağırlıklı yazılar (asla sıkıcı değil!) olarak nitelendirilebilir. Bundan sonraki yazılarımızda daha uygulamaya dönük, daha eğlenceli başlıklara yer vereceğimizi müjdeleyelim. Dileyen okuyucularımız önceki yazılarımızın içeriklerini bizden isteyebilirler veya önceki sayılardan yazılara ulaşabilirler.
Bu hafta bu köşede yer vereceğimiz konu, kurumsal uzaktan eğitim yapılanmalarında sanal sınıf kavramı ve sanal sınıfın kullanımıdır. “Sanal Sınıf (Virtual Classroom)”; kurumsal uzaktan eğitim yapılanması altyapı öğeleri konulu önceki yazımızda, ikinci sırada yer verdiğimiz bir altyapı parçasıdır. Neden ilk sıradaki değil de ikinci sıradaki öğeyi ilk olarak inceliyoruz sorunuzu duyar gibiyim.
Geçen yazımızdan hatırlayacaksınız. Kurumsal uzaktan eğitim altyapı parçalarından ilki Eğitim Yönetim Sistemi (EYS) yazılımı idi. EYS konusu, oldukça kapsamlı bir konu olarak bir iki yazımızda yer alacak elbette. Pekçoğumuza göre belki de kurumsal uzaktan eğitim, bir platformun kurulması ve asenkron yapıda çalışanlara içeriklerin ulaştırılması ile ilk adımı atılan ve atılması gereken bir eğitim modeli. Oysa bu işin anavatanı Amerika’da, kurumsal uzaktan eğitime geçiş ilk olarak sanal sınıflarla oldu dersek belki sizi biraz şaşırtırız. Elbette çok uzun zamandır farklı metod ve teknolojilerle (CBT (Computer Based Training), CD ROM gibi) asenkron eğitim içerikleri, çalışanların kendi kendilerine eğitim alabilmeleri amacıyla kullanılmakta idi. Oysa online veya genel anlamda web tabanlı eğitime geçiş ve uygulamaların kurum içinde kabul görmesi, sanal sınıf yani online canlı sınıflarla hız kazandı. Gerçekten de sanal sınıf, 1994 yılından başlayarak Amerika’da ileride e learning modeli olarak tanımlanacak ve o dönemde “distance learning” olarak tanımlanan kurumsal uzaktan eğitim yapılanmalarının ilk ve en önemli adımı olmuitur. iimdi sizi biraz daha iaiırtarak, Türkiye’deki ilk kurumsal uzaktan eğitim modellerinde de sanal sınıfın önemli bir uygulama alanı bulduğunu belirtelim. Türk yetişkin eğitiminde ve kurumsal uzaktan eğitimde başarıda, sanal sınıfın çok önemli faydaları Türkiye’de de görüldü. Bu yazımızda, sanal sınıf özelliklerini ve sanal sınıf uygulamaları ile Türkiye’de öğrendiklerimi sizinle paylaşacak ve belki de sanal sınıf kararı vermenizde size yardımcı olacağım.
Sanal Sınıf (Virtual Classroom)
Sanal sınıf, farklı bölgelere dağılmış veya değişik nedenlerle aynı anda, aynı mekanda buluşamayan öğrencilere, bir öğretmen tarafından internet, yerel ağ veya uydu üzerinden gerçek zamanlı (senkron) ve etkileşimli eğitim verilmesini sağlayan bir uzaktan eğitim aracıdır.
Bilgiye ihtiyacı olan personele verimli ve etkin bilgi sunma, günümüzde tüm şirketlerin karşılaştığı bir sorundur. Değişen iş hayatı ve iş hayatında eğitimin rolüne bağlı olarak, gerek duyulan bilgi ve eğitimde çok süratli şekilde değişmektedir. Gerekli bilgi, eğitmenlerin ulaştığı ve eğitim sunduğu yerlerden çok daha hızlı yayılmaktadır. Õstelik öğrenen açısından artık sürekli bir aciliyet vardır. Eğitim sektörü bu değişime ayak uydurmak için teknolojiyi kullanmaktadır.
Eğitimin etkin olarak gerçekleşmesi için iletişim her zaman en temel unsur olarak kalacaktır. Günümüz Türkiyesi’nde firmaların önemli bir bölümü, çalışanlarının eğitimi için onları iş yerlerinden uzaklaştırmaktadırlar. Gerçek sınıf eğitiminden dönüşte çalışanlar, eğitimini aldıkları konunun belirli bir yüzdesi akıllarında kalmış olarak çalışmaya başlıyorlar. Eğitimde eksik kalan yerler genellikle, hepimizin bildiği farklı yöntem ve araçlarla ve işbaşı eğitim ile kapanıyor.
Çalışanlara kendi kendilerine eğitim yapmaları için sunulan eğitim materyalleri ve web tabanlı ders içerikleri pekçok avantajı birlikte getiriyor. Bununla birlikte çalışanların kendi kendilerine eğitimlerini tamamlayacak olmaları, Türk yetişkin profilinin veya hedef grup profilinin uygunluğundan işyeri ortamına, ayırılacak zaman diliminden eğitimin kontrol ve güvenliğine kadar pekçok tartışmayı da beraberinde getiriyor. işte bu noktada pekçok kişi, öğretmen kontrolünde ve rehberliğinde bir eğitim modeli ile asenkron eğitim modeli arasında uyum sağlanması ve böylelikle eğitimde % 100 baiarının yakalanması konusunda hemfikir. Üstelik yapılan çalışmalar öğretmen motivasyonu ile asenkron eğitim modelinin baiarısının arttığını ortaya koyuyor. Sanal sınıflar, kullanılan iletişim teknolojisinin (internet, intranet, uydu gibi) ne olduğundan bağımsız olarak, kurumsal uzaktan eğitim yapılanmalarında başarı için gerek duyulan eğitmen odaklı yapılanmada çok önemli görevler üstlenecektir. Kurumsal uzaktan eğitim uygulamasına geçişte ise başarıyı garantileyecektir.
Driscoll’a göre sanal sınıfın üç ana özelliği bulunmaktadır:
1 Grup ile öğrenme: Öğrenciler projeler, vak’a örnekleri ve alıştırmalar üzerinde birlikte çalışırlar. Böylelikle eğitmen kadar, birbirlerinden de öğrenmeleri cesaretlendirilir.
2 Bilgiye ihtiyaç duyma: Öğrenciler sınıfa katılırlar çünkü şu an veya yakın bir tarihte yetkinliğe, bilgiye veya sözkonusu eğitime ihtiyaç duyarlar.
3 Belirli zamanlı: Öğretmen ve öğrenciler belirlenen bir saatte online biraraya gelirler.
Ne Zaman Sanal Sınıf?
Internet üzerinden canlı eğitim yani sanal sınıf düiündüğünüz eğitimler için şirketiniz veya organizasyonunuz için doğru bir karar mı? Aslına bakarsanız giderek daha çok sayıda şirketin/organizasyonun bu soruya cevapları “Evet.” Siz de bu soruya “Evet” diyebilmek için lütfen aşağıdaki sorular üzerinde düşününüz:
• Öğrencileriniz, çalışanlarınız ve bayileriniz coğrafi olarak dağınık mekanlarda mı?
• Kurumsal eğitim maliyetlerinizi azaltmaya istekli misiniz?
• İş modeliniz ve kurumsal yapınız sürekli personel eğitimi gerektiriyor mu?
• Kalifiye personel bulmakta zor anlar yaşadığınız oluyor mu?
• Daha baiarılı ve etkili eğitim yöntemleri saptamak için kurumsal eğitim çalıimalarınızın sonuçlarını görüntülemek ihtiyacı hissediyor musunuz?
Eğer yukarıdaki soruların bir veya birkaçına yanıtınız evet ise şirketiniz/organizasyonunuz için sanal sınıf uygulamasına bir çözüm olarak bakmanız gerekir. isterseniz şimdi de, sanal sınıf kullanımı için uygun durumları tek tek sıralayalım.
Ne zaman sanal sınıf kullanılmalı?:
• Konu uzmanı veya öğretmen ile gerçek zamanlı etkileşimin önemli olduğu durumlarda.
• Yüzyüze etkileşimin çok kritik “olmadığı” durumlarda (örneğin; proje yönetimi ve dokümantasyon becerileri eğitimi).
• Eğitim hedef kitlesinin oldukça geniş bir coğrafyaya dağılmış olduğu durumlarda.
• Konunun ve eğitimin, katılımcıların istenilen tüm detaylarda eğitimi almalarının takibini ve kontrolünü gerektirecek önemli ve kritik olduğu durumlarda.
• Yeni bir ürün veya ürün gelişimi ile iş ve satış gücünüzü güncelleme gereği olduğu durumlarda.
• Anlık ve etkin eğitim gerektiği durumlarda.
• Eğitim alacak grubun ortak çalıima yapması ve ortak hareket etme/davranma araçlarını kullanması gereken durumlarda.
• İçeriğin tüm detayları ile tamamlanması için öğrencilere asenkron ders içeriği ve kişisel çalışma programı sunacağınız durumlardan önce.
Sanal Sınıf Fonksiyon ve Araçları
Gerçek bir sınıf ortamını başarılı bir öğrenme aracı haline getiren fonksiyonlar ile online etkileşimi ve birlikte öğrenmeyi sağlayan çok sayıda araç sanal sınıflarda kullanılmaktadır. Bu araçlardan bazıları: ses, beyaz tahta, senkronize web sayfaları, chat, uygulama paylaşımı, içerik penceresi, video, tartıima odaları ve sınav araçlarıdır. Bu araçların uygun kullanımı ile son derece dinamik, ilgi uyandırıcı ve etkileşimli sanal sınıf ortamı oluşturmak mümkündür.
Şimdi isterseniz bir sanal sınıfın özelliklerini, bu araçlar ile ilişkili olarak tek tek inceleyelim. Buradaki amacım; en iyi verim ve en etkin öğrenme için bir sanal sınıf aracında hangi özelliklerin olması gerektiğini açıklayabilmektir.
Sanal Sınıf ve Öğrenilen Dersler
Bu bölümde, sanal sınıf uygulamalarında öğrendiğim bazı dersleri kısaca sizinle paylaşmak istiyorum:
• Programın planlanması: Öğretmen sanal sınıfta sunmayı planladığı tüm aktiviteleri, sunmayı düşündüğü içerikleri, tüm konuşma metnini ve hatta ders esnasında yapacağı esprilerini çok iyi dokümante etmeli, planlamada eksik nokta kalmamalıdır.
• Sınıf deneyiminin kullanılması: Katılımcıların derse hazırlıklı gelmesinin önemini vurgulayarak, asenkron çalışmalarını tamamlamayanları veya eksik yapanları yeterince stres altına almak gereklidir.
• Etkileşimin arttırılması: Soru cevaplarla sınıf içinde etkileşim arttırılmalı ve herkesin katılımı sağlanmalıdır. Her 3 5 dakikada öğrencilerin birieyler yapmasını sağlamak gereklidir.
• İnsan faktörünün unutulmaması: Öğrenmenin sosyal bir aktivite olduğu, insanların ilgi beklediği ve sürecin doğal olması gerekliliği unutulmamalıdır.
• İçerik teknolojilerini kullanmak için değil, etkin eğitim için ders içeriği üretilmelidir: Animasyonlar, resimler gibi asla eğitimin hedefi dışına çıkmamalıdır.
• Grafikerlerin içerik çalışmasını yönetmesine izin verilmemelidir: Unutmayın ki içerik, ticari amaçlı bir web sayfası olarak değil, sadece öğretme amaçlı tasarlanmalıdır. İçerik tasarımcısı çalışmalarda gereken desteği sağlamalıdır.
• Görsel ortam gerçeği: Çok miktarda yazının, görsel bir ortam olan sanal sınıfı boğacağı unutulmamalıdır.
• Bir radyo konuşmacısı gibi olunması: Radyo konuşmacıları kendilerini dinleyen kişi olup olmadığına hiç aldırmadan, hep heyecanlı ve pozitif konuşurlar. Sanal sınıfta da bu yol izlenmelidir. Ayrıca sanal sınıfta öğretmen konuimaları, kişilere özel ilgi gösterildiğini anlatacak kadar kişisel olmalıdır.
Sonuç
Ümit ediyorum ki bu anlattıklarımız sonucunda, sanal sınıfın yeni ve heyecan verici bir eğitim modeli olarak pekçok eğitim programınızda yer bulacak ve kurumunuza uygun bir araç olduğunu düşünüyorsunuzdur. Elbette ihtiyaçlarınıza uygun sanal sınıf ürününün seçimi pekçok kritere bağlıdır. Maliyet, ihtiyaç ve teknik yapı kriterleri bu listenin en başındakiler olacaktır. Unutmayın ki bu kriterlere uygun bir ürün seçimi yapmak, kurumunuzda sanal sınıf modeline geçiite ancak işlerin % 50’sini tamamlamış olmanız demektir. Geride kalan % 50’ye giren ve çok daha önemli olan çalışmalar, kurumunuz içinde yürütülecek olan, yeni eğitim ortamını öğrenme, bu ortama alışma, bu yeni model etrafında eğitim stratejilerini ve yetişkin profiline uygun sınıf yapılarını belirleme çalışmaları olacaktır. Sözkonusu çalışmalar, kurumunuzda istediğiniz verimli ve etkin eğitim sonuçları için oldukça önemlidir. Bunca çalışma, kurumunuz öğrenme kültüründe yaratacağınız değişim ve bu değişimin faydaları açısından son derece “değer” çalışmalardır.
Ahmet Murat HANÇER
AB Yazılım Kurucu Ortak
Kaynaklar
• Driscoll, Margaret, Web Based Training: Using Technology to Design Adult Learning Experiences, Jossey Bass Pfeiffer Publishers, San Francisco, CA 1998.
• Hall, Brandon, Web Based Training Cookbook, Wiley Computer Publishing, New York, NY, 1997.
• Khan, Badrul, Web Based Instruction, Educational Technology Publications, Englewood Cliffs, N. J., 1997.
• Auerbach, Sarah, “The Savvy Buyer: How To Shop For A Virtual Classroom”, Inside Technology Training, Ziff Davis Publications, June 1999, page 46.
• Jennifer Hofmann, “Introduction to Virtual Classroom” InSync Training Synergy Paper.
