Hizmet Akdi

İlk konuğumuz, kanunda, bir hizmet akdine dayanarak herhangi bir işte ücret karşılığı çalışan kişi olarak tanımlanan işçi ile, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanan işveren arasındaki hukuki ilişkisinin başlangıç noktası olan HİZMET AKDİ... Hizmet akdi hukuki ehliyete sahip iki taraf arasında yapılmış bir akid olup, Borçlar Kanunun 313.maddesinde “Hizmet akdi, bir mukaveledir ki; onunla işçi, muayyen veya gayri muayyen bir zamanda hizmet görmeyi ve iş sahibi dahi ona bir ücret vermeyi taahhüt eder” şeklinde tanımlanmıştır. Bu akid iş verene ait bir işyerinde yapılan iş, karşılığında ücret, hiyerarşi içinde işveren bağlılık unsurlarından oluşur. Taraflar arasında, üzerinde anlaşmaya varılmış noktaları kapsayan; ve yasanın çizdiği sınırlar içinde bulunan,

• Belirli süresi bir yıl ve daha fazla olan hizmet akidlerine,
• Süresi ne olursa olsun takım sözleşmelerine yazılı olma şartına bağlamıştır.

İş Kanununa göre yazılı hizmet akidlerinde (İşK.11);

• İşyerinin ve işçinin (Takım sözleşmesinde her bir işçi için ayrı ayrı) ad ve kimlikleri,
• Yapılacak iş,
• İşyerinin adresi,
• Ücret, ( takım sözleşmesinde her işçi için ayrı)
• Ödeme şekli ve zamanı,
• Tarafların öne sürecekleri özel şartlar,
• Hizmet akdinin yapıldığı gün,
• Tarafların imzası

Asal olarak bulunmak zorundadır.

Bunların yanı sıra, akdin süresi, işyerinde varsa Toplu İş Sözleşmesinden kaynaklanan ve kapsam dışı olarak tanımlanan personele de uygulanacak özel şartlar, işçinin yapılabilecek fazla çalışmalar için rıza gösterdiğini belirtir açıklama, deneme süresi söz konusu ise deneme süresi ve bu süre sonunda kazanılacak haklar, akdin feshi belli bir süre önce bildirime bağlı tutulması halinde bu bildirim süresi ve “sözleşmede bulunmayan konularda işyerinin yönetmeliği ile yürürlükteki İş Kanunu hükümlerinin ilgili maddelerinin uygulanacağı” belirtir maddelere de yer verilmesinde yarar vardır. Akdin süresinin sözleşme üzerinde yer alması, başka deyişle akdin süresinin belirli veya belirsiz olması akdin feshinde uygulanacak hükümlerin değişmesi nedeniyle özellikle ihtilaf halinde çok önemlidir.Akdin süresi gün, hafta, ay, yıl olarak kararlaştırılabileceği gibi akdin amacına uygun olarak da “binanın bitimi”, “reklam kampanyası”, “makinaların montajı” gibi gerçekleşme zamanı tam belli olmayan olaylara da bağlanabilir. Bu tür sözleşmeler belirli süreli sözleşme sayılır. Belirsiz süreli hizmet akidlerinde başlangıç süresi belli olmakla birlikte bitiş süresi belirli değildir.

Hizmet akdinin belirli veya belirsiz süreli olması ile sürekli veya süreksiz hizmet akidleri ilk bakışta aynı şeyi ifade ediyormuş gibi görülse de her iki akid birbirine karıştırılmamalıdır. Aralarındaki fark ilkinde sürenin, ikincisinde ise işin niteliğinin farklılık yaratmasıdır. Kanun koyucu nitelikleri bakımından en çok 30 gün süren işleri süreksiz iş, bundan fazla süren işlevi sürekli iş olarak tanımlamıştır(İşK.8). Süreksiz işler için yapılan hizmet akdi süreksiz hizmet akdi, sürekli işler için yapılan akid ise sürekli hizmet akdidir.

Süreksiz hizmet akidlerinde ve süresi belirsiz veya bir yıdan az olan ilerde hizmet akdinin yazılı olma zorunluluğu yoktur. Ancak bu akidlerde işiveren, işçinin isteği üzerine kendisine gelen ve özel iş şartlerını gösteren imzalı bir belge vermekle yükümlüdür (İşK.md.9).Bu belgeyi hizmet akdinden ayıran en önemli unsur belge üzerinde işçinin imzasının bulunmasıdır.

Taraflar içeriğinin imkansız olmaması, kamu düzenine, kişilik haklarını ilgilendiren hukuk kurallarına, ahlaka aykırı olmamak koşulu ile diledikleri şartlarla hizmet akdi yapabilirler(BK19). Ancak akidde birbiriyle çelişen kurallara yer verilmemelidir. Aksi halde İş Kanunun işçiyi koruyucu temel ilkesinden haraketle işçi lehine olanlar geçerli sayılır.

Akid,

• Tarafların hukuki ehliyeti ile ilgili noksanlıklar,
• Yukarıda belirtilen şekil noksanlıklarından olmazsa olmaz şartlarından birinin (ör: işçinin neya işverenin açık kimliğinin ) bulunmaması,
• Hukuka ve ahlaka aykırılık,
• İmkansızlık hallerinde

geçersiz sayılır (BK20/ I). Akdin tümünü geçersiz kılmayacak noksanlıklarda ise yalnızca o bölüm geçersiz ancak akdin tümü geçerli sayılır (BK20/ II). Örneğin bir kişinin haftada 6 gündan fazla çalışması yasaktır (394 sayılı Hafta Tatili Kanunun 2. md.) ve işveren hafta tatili için bir iş karşılığı olmaksızın bir gündelik tutarında ücret ödemekle yükümlüdür (İşK.41). Bu durum akidde, taraflar arasında açık veya dolaylı bir anlatımla değiştirilirse hüküm geçerli olmaz ve bu akde dayanarak çalıştırılan işçilere ayırca fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekir, akdin tamamı ise geçerlidir. Böyle durumlarda yasanın ilgili maddesi geçerli sayılır.

Bir sonraki konumuz, yeni yıl nedeniyle sosyal sigorta primine esas matrahı ve kıdem tazminatını oluşturan katsayılar ve elbette ki; sizin görüş ve önerileriniz. İşlediğimiz konu ile ilgili geri bildirimlerinizi bir sonraki sayımızda ele alınmasını istediğiniz konuyu ya da karşılaştığınız bir problemi yazışma adresimize iletebilirsiniz.
Paylaş: