0
Teşmil
Yüksek Hakem Kurulu istişari mütalasını en çok otuz gün içinde verir.
Teşmil edilen toplu iş sözleşmesinin sona ermesi ile teşmil kararı da ortadan kalkmış olur.
Bakanlar Kurulu, teşmil kararnamesini gerekli gördüğü zaman gerekçesini de açıklayarak yürürlükten kaldırabilir.
Toplu iş Sözleşmesinin, tarafların hak ve borçlarını düzenleyen hükümleri ile özel hakeme başvurma hakkındaki hükümleri teşmil edilemez.
Yetki için başvurulduktan sonra yetki sorunu çözülünceye kadar veya bu belgeyi aldıktan sonra yetki devam ettiği sürece yetki kapsamına giren işyerleri için teşmil kararı alınamaz."Bu maddenin kanuna konulmasının amacı; Toplu iş Sözleşmelerinin işverenlere getirdiği yükü eşit hale getirerek, işverenler arasındaki haksız rekabeti önlemektir. Özellikle işkolu Toplu iş Sözleşmelerinin teşmil edilmesi ile aynı işkolunda işverenler eşit ücret ödemekte ve eşit iş şartları sağlamak sorumluluğu taşımaktadır.Bir Toplu iş Sözleşmesinin teşmil edilebilmesi kanun ile belli şartlara bağlanmıştır. Bu şartlar gerçekleşmeden teşmil kararnamesi çıkarılamaz. Özellikle, 1991 1993 yılları arasında sendikaların başvurusu, hatta haksız rekabete, maruz kaldıkları inancıyla bazı işverenlerin başvurusu ile Bakanlar Kurulundan sağlık, çimento ve ağaç işkollarında teşmil kararnameleri çıkarılmış bulunulmaktadır. Başlangıçta Bakanlık yetkililerinin dahi iyi hazırlık yapmadan hazırladıkları Teşmil Kararnameleri hatalarla çıkarılmış, kapatılmış yetki prosedürü devam eden işyerleri dahi kararname kapsamına ve listesine alınmıştır Sonra Bakanlık bu işi daha ciddi bir hazırlık safhası ile çalışma hayatına geçirmiş, yanlış ve hatalı teşmil yapılmasının önüne geçilmiştir.Özelllikle, ağaç işkolunda çıkarılan Teşmil kararnamesindeki Bakanlık hazırlığı gerçekçi bir yaklaşım ortaya koymuş, teşmili dönüşülen işyerleri temsilcileri Çalışma Genel Müdürlüğü'ne davet edilmiş, işyerlerinin işçi sayısı bilançoları, işçi ücretleri ve Sosyal yardımları bilançoları, yetki başvurusu ya da ihtilafı olup olmadığı gibi konular araştırıldıktan sonra kararname listesi hazırlanarak yürürlüğe konulmuştur.Teşmilin hükümleri, Bakanlar Kurulu kararının yayınlanmasından itibaren başlar. Bu idari tasarruf olduğu için geçmişe şamil hüküm ve sonuç meydana getirmez.Böyle bir kararname ile kendi işyeri için teşmil kararnamesi uygulaması içine alınan işyerleri, kararnamenin; yasanın yukarıda saydığımız şartlarına aykırı olarak yayınladığı inancında ise her idari tasarrufta olduğu gibi Danıştay'a başvurma hakkına sahiptir. Bu başvuru ile yürütmenin durdurulması isteminde bulunulması gerekmekte olup, durdurma talebi uygun bulunursa kararnameyi uygulama yönünden bağlılık, bu süre için ortadan kalkacaktır. şayet yürütmenin durdurulması talebi reddedilmiş ise, bu halde işveren, kararname ile uygulanması istenilen Toplu iş Sözleşmesi hükümlerini uygulamak zorundadır.Bu uygulama zorunluluğu, taraf sendikanın o işyerinde yetkili ve etkili olacağı anlamını taşımaktadır. Yani, işyerinde mer'i Toplu iş Sözleşmesi uygulanan sendika, Sendikalar Kanunu yönünden o işyerinde yetki almış ve kendiliğinden üye edinmiş demek değildir. Ancak böyle bir sistemi uygulayan işyeri, ücret dışında birçok yeni uygulamalarla da karşılamakta ve onlara da alışmaktadır.
Teşmil Kararnamesi, kanunun konuluş amacına maalesef yeterince cevap verecek şekilde ülkemizde uygulanamamış ve hem sendikalar hem de haksız rekabete maruz kalan işverenler yönünden gereken ilgiyi görmemiştir. Bu ilgisizlik 11. maddeyi de gündemden düşürmüş, bu işle ilgili olmayanların hiç bilmedikleri, uygulaması bile hatırlanamayan bir madde haline gelmiştir.Kanun koyucu tarafından, ülke şartları düşünülerek iyi düzenlenmiş, bir maddenin, yeterince uygulama alanı bulamaması ve de yeterince ilgi görmemesi şanssızlıktır kanaatindeyim. Zaman zaman bu konuyu hatırlayan yürütmenin; işçiler arasında eşit işe eşit ücret, işverenler arasında haksız rekabeti önleyici niteliği olan TEşMiL maddesini, iyi değerlendirip, çalışma hayatı ve endüstriyel ilişkileri düzenleyen önemli bir madde olduğunu düşünmesini tavsiye ederim.
Av. Ertürk Eras
İş Hukuku ve Endüstriyel ilişkiler Danışmanı
