0
İş Güvencesi Yasası Neler Getiriyor?
YASANIN KAPSAMI ve UYGULAMA(*)
On veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde ;
• İşv.vk. niteliğinde olmayan,
• İşverenin bir veya değişik işyerlerinde en az 6-aylık kıdemi olan,
• Ve belirsiz süreli sözleşme ile çalışan personel,
yasa kapsamında sayılmaktadır. Bu durumdaki personelin iş akitlerinin feshedilebilmesi için, İşverenlikçe, bildirimle birlikte makul/geçerli bir sebep de gösterilmesi gerekmektedir.
GEÇERLİ SEBEPLER(**)
Akdin feshi, ispat yükümlülüğü işverene ait olmak üzere ;
• İşçinin – savunması alınmak şartıyla- yeterliliğinden veya davranışlarından,
• Ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden
kaynaklanan geçerli bir nedene dayanmak zorundadır. İşveren, fesih bildirimini yazılı yapmak ayrıca açık ve kesin bir sebep göstermekle yükümlüdür..
Ancak İşverenin, 1475/17-2’de gösterilen sebeplerle bildirimsiz ve tazminatsız fesih hakkı saklıdır.
GEÇERSİZ SEBEPLER
Aşağıda belirtilen hususlar fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz :
• Sendikal faaliyetlere katılmak,
• Özlük haklarına ilişkin idari ve/veya adli makamlara başvurmak,
• Etnik veya sosyal köken,
• 1475/17-1 (b) ile 70nci madde de geçen sürelerde hastalık, kaza ve doğumlarda çalışamamak.
GEÇERSİZ SEBEPLE YAPILAN FESHİN SONUÇLARI
• İşçi, dilerse fesih işleminin tebliğinden itibaren 1-ay içersinde Yargı’ya başvurabilir. Mahkeme iki, Yargıtay ise /kararın temyizi halinde/ bir ay içersinde kesin kararı verir.
• Yargı tarafından feshin geçersizliğine karar verilmesi ve işçinin de kararın tebliğinden itibaren 6-işgünü içinde işe başlamak için işverene başvurması halinde ;
1- Yukarıda belirtilen 4-aylık Yargı safhasında doğan ücret ve diğer haklar müşteki işçiye ödenir.
2- İşveren, işçiyi bir ay içersinde işe başlatmak aksi halde Yargı’ca belirlenen /en az altı en çok bir yıllık ücret tutarında/ güvence tazminatı ödemek zorundadır.
• Bildirim süresine ait ücret işçiye peşin ödenmişse, bu tutar yukarıdaki hükümlere göre yapılacak ödemeden mahsup edilir. İşçiye bildirim süresi verilmemiş veya ücreti peşin olarak ödenmemişse ayrıca kendisine ihbar tazminatı da ödenecektir.
BİLDİRİMSİZ FESİH HAKKI
Buraya kadar, 1475/13’e göre bildirim sürelerine riayet etmekle birlikte sebepsiz veya geçersiz bir sebeple akdin feshinde doğacak hukuki sonuçları açıklamaya çalıştık.
• Yeni Yasa, l475/13ncü madde de belirtilen hususlar yanında İşverenin bildirimsiz fesih hakkını düzenleyen 17nci madde de değişiklik öngörmektedir. Buna göre ; İşveren tarafından, işçinin hizmet akdinin, l7nci maddesindeki sebeplere dayanarak feshedilmesi halinde -müşteki işçi- feshin, maddede belirtilen sebeplere uygun olmadığı iddiası ile İş Güvencesi Yasası’nın ilgili hükümlerinden yararlanmak diğer deyişle işe iade hakkını elde etmek için Yargı yoluna başvurabilir.
TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA/TENSİKAT
İş Yasası’nun toplu işçi çıkarmayla ilgili 24. maddesi tamamen değiştirilerek, İşletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu 1-ay içinde toplam 10-işçinin işten çıkarılması halinde bu durumun en az 30-gün önceden ;
İşyeri İşçi Temsilcisi ile İlgili Bölge Müdürlüğü ve Türk İş-Kurumu’na, bildirilmesi gerekmektedir.
Yeni düzenlemede ; bildirimin içeriği, temsilcilerle görüşmeler ve çıkarmanın kötüye kullanımı konularında da ayrıntılı hükümler yer almaktadır.
Belirtilmesi gereken diğer önemli bir husus da ; fesih bildirimlerinin ‘toplu çıkarma’ isteminin İşverenlik’çe ilgili Bölge Müdürlüğü’ne iletilmesinden 30-gün sonra hüküm doğuracak olmasıdır.
TEMSİLCİLİK MÜESSESESİ
Güvence Yasa’sında öngörülen önemli ve diğer bir yenilik de ; sendikal örgütlenmenin olmadığı işyerleri için getirilen ‘işçi temsilciliği’ müessesesidir.
İşçi temsilcileri’yle ilgili olarak yeni bir düzenleme getirilinceye kadar o işyerinde çalışan işçiler tarafından --aşağıdaki tabloya göre- seçilecek sayıda işçi temsilcileri görev yapacaklardır.
| İŞÇİ SAYISI | TEMSİLCİ |
| 0-50 | 1 |
| 51-100 | 2 |
| 101-500 | 3 |
| 501-1000 | 4 |
| 1001-2000 | 5 |
| 2001-Fazla | 6 |
YANKILAR VE SONUÇ
İş Mevzuatının öncelikli amacı ‘çalışma barışı’nın sürmesidir. Özellikle –Yasa’ya karşı- İşveren kesiminden gelen olumsuz tepkiler bu konudaki kuşkuları artırmaktadır.
Nitekim, birçok işyerinde şimdiden ;
• Asgari sayıda istihdamı amaçlayan yeni bir İş-gücü planlaması yapılmakta, Ayrıca, belirli süreli sözleşmeler ile istihdam yolları araştırılmakta,
• Çalışanların önüne “..İşverenliğe ait diğer işyerlerinde de çalışmayı kabul ediyorum..” şeklinde hükümler ihtiva eden sözleşmeler getirilmekte,
• İşletmede taşeronlaşmaya gidilmekte,
• Gerektiğinde çıkarmada kullanmaya yönelik Performans Yönetiminin uygulanması için çalışmalar yapılmakta,
• Küçük işletmelerde 10-işçi’nin altında kalacak şekilde birden fazla firma oluşturularak, Ayrıca, vasıfsız elemanların 6-aydan fazla çalıştırılmaması düşüncesi ile
Yasa’dan korunmaya matuf çeşitli argümanlar geliştirilerek kapsam dışında kalınmaya çalışılmaktadır.
Yazıyı Ege Cansen’in konu hakkındaki son söz esprisi ile bitirmek istiyorum : En Doğru Güvence İş Bulma Güvencesi’dir.
....................
(*) Belirtilen sebeplerle uygulama alanı dışında kalan işçilerin hizmet akitlerinin, fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirilmesi hallerinde ise l475/13’de öngörülen diğer tazminat hakları saklıdır.
(**) Makul sebepler : 1- İşçiden kaynaklanan ve işyerinde olumsuzluklara yol açan ; uyumsuzluk, yetersizlik, performans/verim düşüklüğü, işi aksatma ve disiplinsiz davranışlarda bulunmak, 2- İşyeri ve işin gereklerinden kaynaklanan ve tensikatı zorunlu kılan ; hammadde/enerji sıkıntısı, ekonomik kriz veya teknolojik değişiklikler nedeniyle yeni bir çalışma/organizasyon düzenine geçilmesi v.b. şeklinde özetlenebilir.
Mehmet Ali METİNYURT
Çal. Ve Sos. Güv. Bak. Baş İş Müfettişi
Soru ve Önerileriniz İçin :
e-mail : metinyurt@ersa.com.tr
Faks : 0 216 360 09 20
