Dikkat Yetersizliği Sizin İşyerinizin de Sorunu mu?

“Neden Çalışanlar Yapmaları Gerekenleri Yapmazlar” (Why Employees Don’t Do What They’re Supposed To Do) adlı kitabında yönetim danışmanı ve yazar Ferdinand F. Fournies çalışanların kötü performansı için on altı sebep sayıyor. Bunlardan bir tanesi kişisel sınırlarının performanslarını engellemesi.

Kişisel sınırlar fiziksel eğitimsel veya zihinsel kapasitelerin sınırlamaları dışında ADD (Attention Deficiency Disorder; Dikkat Yetersizliği) gibi nörobiyolojik sınırlamaları da kapsar. ADD (Dikkat Yetersizliği) genelde çocuklarda teşhis edilir ama büyükleri de sıkça etkiler. Bazı belirtiler hiperaktivite, dikkati toplamakta zorluk çekme ve dikkatin kolay dağılmasıdır. Bu belirtiler özellikle sıkıcı ve tekdüze görevlerin tamamlanması durumunda ortaya çıkar. Bu rahatsızlığın yetişkinlerde ortaya çıkabileceğinin farkında olmadıklarından yetişkin ADD’sini hayatın her döneminde görülen çeşitli kaynakları olan zorluklarla karıştırırlar.

ADD: Gerçek mi Kurgu mu?

Geçtiğimiz 10 yılda Amerika’da ADD teşhisi medyadaki bazı tartışmaların odak noktasıydı. Bazılarına göre, ADD çocukluktaki tüm farklı davranış bozuklukları için bir açıklama olarak kullanılıyor. Fakat diğerleri için ADD yerinde duramayan ve konsantre olmayan çocuklardaki geniş kapsamlı sorunları açıklayan, yerinde bir teşhis. Durum teşhis edilince ilaç tedavisi ve davranışsal tedavilerin bir birleşimi ADD’yle başa çıkmak için kullanılabiliyor.

Tıp çevrelerinde gittikçe kabul ediliyor ki ADD önemli sayıda çocuğu etkileyen, tedavi edilebilen bir nörobiyolojik rahatsızlık. Daha önemlisi, ADD sadece bir çocuk hastalığı değil. Yani sayılabilecek araştırmaların sonuçlarına göre ADD belirtileri gösteren çocukların 2/3’ü bunu yetişkinlik yıllarına da taşıyorlar. Bazı araştırmacıların tahminlerine göre ABD’de 10 milyon yetişkin ADD’nin etkisi altında ve çoğu problemlerinin kaynağının ne olduğunun farkında değil.

ADD İş Yerlerini Nasıl Etkileyebilir?

Devamlı kaza geçirdikleri veya kaza atlattıkları için sakar, dikkatsiz, kafası dağınık olarak nitelendirilen insanların önemli bir kısmında teşhis edilmemiş ADD olabilir. Bu tip çalışanların hepsinde ADD olmadığı halde, ADD’nin potansiyel etkileri incelemeye değer. Eğer ADD tekrarlanan kazalar için kısmı dahi olsa bir açıklama getiriyorsa, bu rahatsızlığın farkında olan şirketler gelecekteki kazaları önleyerek finansal kayıpları önemli ölçüde engelleyebilirler.

Yetişkinlerdeki ADD Belirtileri;

Doktorların yetişkinlere ADD teşhisinde bulunurken dikkate aldıkları üç belirti vardır.

* Dikkat toplayamama: Bir işi tamamlanana kadar takip edememek, organize olmakta ve direktifleri yerine getirmekte zorlanmak.

* Ani Davranışlarda Bulunmak: Düşünmeden konuşmak veya davranışta bulunmak, sonuçlarını düşünmeden harekete geçmek.

* Hiperaktivite: Yetişkinler çocuklar gibi odada koşuşturmak yerine devamlı ayak vururlar, parmaklarıyla ses çıkarırlar veya yerlerinde oturmakta zorlanırlar.
ADD teşhisi için bu belirtilerin en azından biri bulunmalıdır; aynı zamanda davranışlar kronik ve bireyin yaşamında etkili olmalıdır.

Yetişkinlerde ADD birdenbire ortaya çıkmaz. ADD’si olan insanlar bunu çocuklarından yetişkinlik yıllarına taşırlar. Geriye baktığında ADD’si olan bir yetişkin davranışlar değişse bile eskiden beri süregelen belirtiler görür.

Belirtiler sadece stresli durumlarda değil, çalışanın hayatındaki her durumda en azından bir dereceye kadar fark edilir olmalıdır.
Eğer belirtiler bu kriterlere uymuyorsa, sebepleri stresin getirdiği gerginlik, depresyon, öğrenme zorluğu veya tamamen farklı tür tedaviler gerektiren farklı durumlar olabilir. Ne yazık ki bazen ADD teşhisi konan yetişkinlerin aynı zamanda bu tür problemleri de olabilir bu da teşhis ve tedaviyi karmaşıklaştırır.

ADD teşhisi konan pek çok kişi geçmişte çektikleri zorlukların ve problemlerinin sebebini sonunda öğrendikleri için rahatlarlar. Pek çoğu aptal, tembel veya işe yaramaz olmadıklarını öğrendiklerinde ilaç tedavisi, rehberlik ve davranışlar araçlarla hayatlarının yönünü değiştirebilirler. UCLA’da psikiyatrist Dr. Walid Shekim’e göre ADD’si olan yetişkinler %60 80 oranında ilaç tedavisiyle iyileşiyorlar.

Problem Gerçekten ADD mi?

Sık sık kaza geçiren herkesin durumdan ADD’yi sorumlu tutmadan önce tüm olası kaza sebepleri gözden geçirilmeli. İşverenler farkında olmadan işçilerin kaza geçirmelerine ve yaralanmalarına sebep olunmadığına emin olmalıdır. Örneğin; işyerlerinin planlanmasında ergonomik koşullar göz önünde bulundurulmalıdır. İşverenler bireysel olarak çalışanların motivasyonlarını da incelemelidirler. Davranışçı B.F. Skinner’in teorisine göre davranışları önkoşulları ve sonuçları etkiler. Önkoşullar gözlenebilir ve belirli davranışları harekete geçirirler, sonuçlar ise o davranışların tekrarlanıp tekrarlanmayacaklarını belirler.

Önkoşullar yönetimin kontrol edebileceği sistem, süreç ve işyerinin çevresel koşulları yanında kişilerin karakteristik özelliklerini de içerir. Güvenli davranmayı engelleyen önkoşullar belirlenmeli ve ortadan kaldırılmalıdır. Aksi halde bunlar stres, çatışma ve sıkıntı yaratır. Eğer ADD sınırlayıcı bir kişisel özellikse, bir çalışanın istenen şekilde güvenli bir şekilde çalışması rahatsızlık tanımlanıp, gerekli müdahalede bulunulmazsa imkansız olabilir. Davranışlar güvenlik metotları konusunda çok ilerlemiş bir şirket bile ADD’yi potansiyel bir davranış değişikliği sebebi olarak görüp, bir konuda bir şeyler yapmazsa sık sık kaza geçiren çalışanların ihtiyaçlarını tam olarak karşılayamaz.

Yönetimin Yapması Gerekenler

Yöneticilerine Haber Verilmeli: Yönetimin yetişkinlerdeki ADD’nin ve belirtilerinin farkında olması potansiyel risk durumlarını görmesi açısından gereklidir. Bilgili tıbbi personelle koordine edilmiş eğitimler almalıdırlar. Araştırmalara göre ADD’si olan insanlar alkol ve uyuşturucu kullanmaya eğilimli oldukları için ( bunlar kendi kendini iyileştirme çabası olarak ortaya çıkabilir) bazı bağımlılıkların sebebi ADD olabilir.

Uygun Koşullar Sağlanmalı: Eğer bir çalışana ADD teşhisi konmuşsa işveren çalışan için bazı düzenlemelere gitme ihtiyacını duyabilir. Bunlardan bazıları daha düzenli bir iş süreci planlaması, uyulması gereken güvenlik davranışlar için bir liste hazırlanmasıdır.
Dikkat dağıtan çevresel etkenler perdeler veya bariyerler engellenebilir. Bunları yaparken çalışanla ve tıbbi sorumlusuyla görüşmek uygun önlemleri almak açısından önemlidir.

Hayatlarının Yönünü Değiştirmek

ADD’si olan yetişkinler durumların farkında olduklarında, uygun ortamlarda çok başarılı olabilirler. ADD’yi tanımaları ve başa çıkmalarında yardımcı olarak işverenler çalışanın yaşam kalitesini artırırken güvenlik koşullarını geliştirip, kayıpları azaltabilirler.

Çeviren: Banu Nur İBAOĞLU Paylaş: