0
Çalışma Hayatında Asgari Ücrete Bağlı Para Cezaları
2) 506 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR KANUNU
İşverenlerin SSK’ya karşı yükümlülüklerini hiç yerine getirmemesi veya Yasa’da belirtilen süreler içinde yerine getirmemesi halinde uygulanacak idari para cezalarına ilişkin hükümler 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 140. maddesinde yer almaktadır.
506 Sayılı Kanuna göre idari para cezası uygulanmasını gerektiren durumlar ve idari para cezası tutarları aşağıda görüldüğü gibidir:
3) 3713 SAYILI TERÖRLE MÜCADELE KANUNU
3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu’na, 4131 sayılı Kanun’un 3. maddesi ile eklenen Ek 1. madde ile terör mağdurlarının istihdamına yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
Yapılan düzenlemeler uygulama usul ve esasları ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanan “Terör Eylemleri Nedeniyle şehit Olan veya Çalışamayacak Derecede Malul Kalan Kamu Görevlileri, Er ve Erbaşların Malul Olup da Çalışabilir Durumda Olanların İstihdamı Hakkında Yönetmelik” ile belirlenmiştir.
Söz konusu düzenlemeye göre işverenler; “50 veya daha çok daimi işçi çalıştırdıkları işyerlerinde % 2 oranında” şehit olan veya çalışamayacak derecede malul bulunan kamu görevlileri ile er ve erbaşların varsa eşlerini, yoksa çocuklarından birisini, çocukları da yoksa kardeşlerinden birisini veya malul olup da çalışabilir durumda olanları istekleri halinde çalıştırmakla yükümlüdür.
Aynı il sınırları içerisinde, birden çok işyeri bulunan işverenlerin çalıştırmak zorunda oldukları kişilerin sayısı, toplam daimi işçi sayısına göre hesaplanır. Bu şekilde çalıştırılacak olanların sayısının belirlenmesinde, yarıma kadar olan kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha çok olanlar tama çıkarılır.
Terör eylemleri nedeniyle şehit olan veya çalışamayacak derecede malul bulunan kamu görevlileri ile er ve erbaşların yakınlarını veya malul olup da çalışabilir durumda olanları çalıştırmayan işverenler hakkında, “çalıştırmadığı her ay için sanayi kesimindeki 16 yaşından büyük işçilere uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarının 10 katı para cezası” uygulanmaktadır.
Örneğin; işyerinde daimi olarak 60 işçi çalıştıran bir işverenin, işyerinde terör mağduru 1 işçiyi çalıştırması gerekmektedir. Bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde bir ay için 109,800,000 X 10 = 1,098,000,000 lira para cezası ödemesi gerekecektir.
4) 4447 SAYILI İŞSİZLİK SİGORTASI KANUNU
Bilindiği üzere Sosyal Güvenlik Kanunları’nda değişiklik yapılması ve İşsizlik Sigortası Kurulması hakkındaki 4447 Sayılı Kanun’un işsizlik sigortası ile ilgili hükümleri 1 Haziran 2000 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.
İşsizlik sigortası prim oranı yüzde 7 olup, yüzde 2’si sigortalı, yüzde 3’ü işveren, yüzde 2’si Devlet payında oluşmaktadır.
İşverenlerin, işsizlik sigortasına ilişkin yüzde 3 oranındaki yükümlülükleri nedeniyle sigortalıların ücretlerinden herhangi bir indirim veya kesinti yapamayacakları 4447 Sayılı Kanun’un emredici hükmüdür.
İşsizlik sigortasına ilişkin yükümlülükleri nedeniyle sigortalıların ücretlerinden indirim veya kesinti yapan işverenlere idari para cezası uygulanacaktır. İdari para cezasının tutarı her bir sigortalı için 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan “aylık asgari ücret tutarı” (109 milyon 800 bin lira) kadardır.
Bunun dışında, 4447 sayılı Kanun’un 48. maddesi hükmüne göre işverenler, Hizmet Sözleşmesi Kanunu’nun 51. maddesinde belirtilen hallerden birisine dayalı olarak sona ermiş olan sigortalılar için örneğin İş ve İşçi Bulma Kurumu Genel Müdürlüğünce hazırlanacak üç nüsha işten ayrılma bildirgesi düzenleyip, 15 gün içinde bir nüshasını İş ve İşçi Bulma Kurumu’na göndermek, bir nüshasını da işyerinde saklamak zorundadırlar.
İşten ayrılma bildirgesini İş ve İşçi Bulma Kurumuna göndermeyen işverenlere her bir fiil için ayrı ayrı, 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan “aylık asgari ücretin iki katı” (219 milyon 600 bin lira) tutarında idari para cezası verilecektir.
5) 3308 SAYILI ÇIRAKLIK VE MESLEK EĞİTİM KANUNU
3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu ile ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde de asgari ücrete bağlı para cezası uygulanmaktadır.
Yükümlülüklerin yerine getirilmesi için öncelikle ihtar cezası verilmekte, ihtarın tebliğ tarihinden itibaren 10 günlük süre içinde yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan “aylık asgari ücret tutarının yarısı ile üçte ikisi” (54 milyon 900 bin lira ile 73 milyon 200 bin lira) arasında değişmekte olan para cezası uygulanmaktadır. Fiilin tekrarı halinde ise söz konusu cezalar iki kat olarak uygulanmaktadır.
6) 2821 SAYILI SENDİKALAR KANUNU
2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nda belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi veya Kanun’un emredici hükümlerine aykırı davranılması halinde uygulanacak ceza hükümleri, Kanun’un 59. maddesinde yer almaktadır.
Ben burada ceza hükümlerinin tümünü değil, sadece asgari ücrete bağlı para cezalarını, sendikalı veya sendikasız işçi çalıştıran tüm işverenleri ilgilendiren ceza hükümlerini açıklamakla yetineceğim.
2821 Sayılı Sendikalar Kanunu’nun 62. maddesi hükmüne göre işverenler, işe aldıkları veya herhangi bir nedenle hizmet sözleşmeleri sona eren işçileri, izleyen ayın 15’ine kadar İşçi Bildirim Listesi, İşçi Çıkış Bildirim Listesi ile işyerinin bağlı bulunduğu bölge çalışma müdürlüğüne ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirmek zorundadırlar.
Bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde ise bildirilmeyen işçiler için belirlenen “asgari ücretin aylık brüt tutarının beşte biri kadar” (21 milyon 960 bin lira) ağır para cezasına hükmedilir.
Kaynak
Sn. Sezgin Özcan’ın Yaklaşım Dergisi, Sayı 90, Haziran 2000 sayılı yazısındaki 268 270 sayfalardaki “Çalışma Hayatında Asgari Ücrete Bağlı Para Cezaları” adlı makaleden yararlanmıştır.
Av. Egemen Gürsel ANKARALI
0.212.225 22 75
