0
Aylık Ücrete, Fazla Mesai Ücreti de Dahil Edilebilir
Bu tanım doğrultusunda ücretin unsurları;
1 Bir işin (hizmetin) görülmesi,
2 Ödemenin, görülen işin karşılığını oluşturması,
3 Karşılığın işveren veya üçüncü kişiler tara fından ödenmesi,
4 Para veya para ile birlikte parasal değeri olan şeylerle ödeme, olarak dört ana başlıkta toplanabilir. Ücret zamanına göre ücret; saat ücreti, günlük ücret, haftalık ücret ve aylık şeklinde olabilir.
Saat ücretinde, ücret için esas alınan birim, 60 dakikadan oluşan bir saatlik zaman dilimidir.
Günlük ücrette ise, ücret için esas alınan birim iş günüdür. Günlük normal iş süresi, haftada bir gün tatil yapan işyeri için 7,5 saat, haftada iki gün tatil yapan işyerleri için 9 saat, Cumartesi günleri kısmen, Pazar günleri ise tamamen tatil yapan işyerleri için ise; Cumartesi gününe ait çalışma süresinin haftalık yasal iş süresi 45 saatten çıkarılması sonucu kalan sürenin, haftanın diğer çalışılan 5 gününe eşit olarak bölünmesi sonucu bulunan süredir.
Haftalık ücrette, ücret için esas alınan birim, bir haftadır.
Aylık ücrette ise, esas alınan birim bir aydır. Ayın 28, 29, 30 ve 31 gün çekeceği önemli değildir. İlgili ayın dolması ile aylık ücret oluşur.
B GENEL AÇIKLAMA
Fazla mesai olarak ifade edilen “fazla çalışma ücreti” ile ilgili esaslar İş Yasası’nın 35. madde sinde açıklanmıştır. Sözkonusu maddeye göre; ülkenin genel yararları ya da işin niteliği veya üretimin arttırılması gibi nedenlerle, yasada yazılı günlük çalışma süresinin dışında fazla çalışma yapılabilir.
Fazla çalışma süresi ile ilgili temel esaslar aşağıdaki gibidir:
Fazla çalışma süresi, günde üç saati geçemez.
Fazla çalışma yapılacak günlerin toplamı, bir yılda 90 iş gününden fazla olamaz.
Her bir fazla saat çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.
Fazla çalışma, Bölge Çalışma Müdürlüğü iznine bağlıdır.
Fazla saatlerde çalışmak için, işçinin onayının alınması gerekir.
İş Yasası’nın 35. maddesinde, fazla çalışma süresi ve ücreti ile ilgili açıklamalara yer verildikten sonra, izleyen iki maddesinde (İş Yasası 36. Madde: Zorunlu Sebeplerle Fazla Çalışma) gerek bir arıza sırasında gerek bir arızanın mümkün görülmesi halinde, makinalar veya alet ve edavat için hemen yapılması gerekli acele işlerde yahut zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında, ancak işyerinin normal çalışmasını sağlayacak dereceyi aşmamak kaydıyla işçilerin hepsi veya bir kısmı belirli olan günlük çalışma sürelerinden fazla çalıştırılabilir. şu kadar ki, bu olağandışı çalışma saatleri için fazla çalışma ücreti ödenir, demektedir. (İş Yasası 37. Madde: “Ola ğanüstü Hallerde Fazla Çalışma”) Seferberlik sırasında ve bu süreyi aşmamak şartıyla memleket savunmasının ihtiyaçlarını temin eden işyerlerinde fazla çalışmaya lüzum görülürse işlerin cinsine veya ihtiyacın şiddetine göre günlük iş müddetini, Bakanlar Kurulu, işçinin en çok çalışma kabiliyetine çıkarabilir. Bu suretle fazla çalıştırılan işçilere her bir fazla saat için fazla çalışma ücreti ödenir.
Zorunlu ya da olağanüstü durumlar dışındaki fazla çalışmalarda, İş Yasası’nın 35. maddesi hükümleri esas olup, her bir fazla saat çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin, saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle bulunur.
Bu konunun istisnası sayılabilecek özellikli bir durum, düzenlenen hizmet sözleşmesinde; aylık ücrete, fazla çalışma ücretinin de dahil olduğunun belirtilmesiyle ilgilidir.
Yargıtay’ın bu konudaki Kararı’na göre (Yargıtay 9. H.D. 15.05.1997 tarih ve 1996/5352 E. ve 1997/ 9310 K sayılı kararı);
“Düzenlenen hizmet akdinde, aylık ücrete fazla çalışma ücretinin de dahil olduğu belirtilmişse, günde 3 saat, yılda 90 iş gününü aşmayan çalışmalar için, fazla mesai ücreti ödenmez.”
Özetine yer verilen yukarıdaki karar, taraflar ara sında hizmet sözleşmesi yapılması ve bu sözleşmede de; işçinin aylık ücreti belirtildikten sonra, bu ücrete fazla çalışma ücretleri ile çalışmayan tatil günlerine de ait ücretlerin de dahil olduğunun belirtilmesi durumu ile ilgilidir. Yargıtay’ın konuya olan yaklaşımı, yapılan sözleşmeyi yorumlarken, 1475 Sayılı İş Yasası’nın 35. maddesinde, bu Kanun’da yazılı günlük çalışma süresinin dışında fazla mesai yapılacağı, fazla çalışma süresinin günde 3 saati geçemeyeceği ve fazla çalışma yapılacak günlerin toplamının bir yılda 90 iş gününden fazla olamayacağı hükmünden, bu saatler dahilinde yapılmış olan fazla mesailer için ücretin ayrıca ödenmemesi gerektiği sonucuna varılmaktadır. Yargıtay kararına konu edilen, somut olayda, anılan dönemde yapılan fazla mesai süresi de bu sınır içinde kalmaktadır.
Sonuç olarak taraflar arasındaki bir hizmet sözleşmesinde örneğin; “.......çalışanın aylık ücreti net......TL’dir. Bu ücrete fazla çalışma ücretleri ile çalışılamayan tatil günlerine ait ücretler de dahildir.” cümlesinin olması ortaya bir kural koymaktadır. Bu kurala göre tesbit edilen ücretin içinde fazla mesai ücretinin bulunduğu anlaşılmaktadır. Yukarıda belirtilen esaslara uyulduğu takdirde fazla mesaiye karşılık ücret ayrıca ödenmeyecektir. Ancak günde 3 saatten ve bir yılda 90 iş gününden fazla çalışma yapıldığının kanıtlanması halinde, aşan kısım için fazla mesai ücreti ödenebilecektir.
Avukat Egemen Gürsel Ankaralı
(şubat 1999 tarihli 74. sayı Yaklaşım Dergisi’nden yararlanılmıştır.)
Tel: 0.212.225 22 75
