Kurumsal Uzaktan Eğitim ve Ölçme Değerlendirme Sistemleri

Sevinç verici çünkü devam eden kriz ortamına rağmen kurumlar, rekabet üstünlüğü, performans gelişimi ve sürekli öğrenen organizasyonlar oluşturma yolunda e-learning modelinin kendilerine neler kazandırabileceklerini görmekteler. Üstelik e-learning denilen yeni nesil eğitim modeli ile elde edecekleri kazançları bir an önce gerçekleştirme isteğindeler. Kriz ve piyasa şartları el verdiği ölçüde...

Bu ayki yazımızda e-learning modelinde değerlendirme öğelerini birlikte inceleyeceğiz. Bu konudan önce, geçen ay içerisinde ulaşan bazı sorulara cevap vermek ve sizlerle paylaşmak istiyorum.

Sorulardan ilki, kurum ihtiyaçlarına uygun bir uzaktan eğitim yazılımının kurum içinde üretilmesi ile ilgili idi. Bu konu, daha önceki yazılarımda da elimden geldiğince açıklamaya çalıştığım bir konudur. Kurumların ihtiyaçlarına uygun bir uzaktan eğitim yazılımı üretmelerinin bazı haklı nedenleri olabilir. Örneğin ihtiyaçlarına ve yapılarına bire bir cevap veren bir yazılımı oluşturma isteği. Nitekim Amerika ve İngiltere’de daha önceki yıllarda kurum içi yazılım çalışmaları ile hayata geçen kurumsal uzaktan öğrenme sistemleri bulunmaktadır. Türkiye’de de bir iki kurum tarafından benzer yöntemler tercih edilmiştir. Bununla birlikte, yazılım teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak piyasada esnek yazılımlar bulmak ve bu yazılımları kurum isteklerine uygun hale getirmek ve/veya yürümekte olan eğitim sistemleri ile entegre etmek mümkün hale gelmiştir. Üstelik eskisine göre daha uygun maliyetleri ödeyerek. Durum böyle olunca, kurum içinde yazılımın üretiminden çok, içerik üretim çalışmalarının yapılıyor olması beklenen bir durumdur. Kurumlar için orta ve uzun vadede doğru olanın bu olduğu düşüncesindeyim.

Aldığımız sorulardan bir diğeri, eğitim yönetim sistemleri seçiminde, standartlara (AICC, SCORM vb.) uygunluğun önemi ile ilgili idi. Kurum tarafından seçilecek eğitim yönetim sisteminin standartlara uygunluğunun kazandıracağı artıları burada sıralamak biraz zaman alacaktır. Bu konuyu ileriki yazılarımızın birinde detaylı olarak ele alabileceğimizi düşünüyorum. Standartlara uygunluğun kurum için sağlayacağı en önemli avantaj kendisini, piyasada çok çeşitli firmalar tarafından sunulan hazır web tabanlı eğitim içeriklerinin kurum tarafından kullanılması durumunda göstermektedir. Standartlara uygun bir eğitim yönetim sisteminde, standartlara uygun ders içerikleri ile ders ekleme, raporlama, takip vb. fonksiyonlar hızla gerçekleştirilebilecektir.

Aldığımız sorulardan bir diğeri eğitim yönetim sistemleri yazılımlarında ölçme ve değerlendirme fonksiyonları konusu ile ilgili idi. Bu konu bu yazımızın içeriği olduğu için ayrıca cevaplamıyorum ve uzaktan eğitimde değerlendirme sistemleri konusuna geçiyorum.

Ölçme ve Değerlendirme Sistemleri

Öğrenciler açısından zaman zaman heyecan ve korku verici olsa da, ölçme ve değerlendirme sistemleri, bireylerin öğrenme etkinlikleri içerisinde önemli bir yere sahiptir. Üstelik eğitim süreci sonunda, eğitim alan bireylerinin durumlarının belirlenmesi ve eksikliklerin anlaşılması, kurumsal uzaktan eğitim yapılanması ve stratejileri için de önemli geri bildirimler sağlamaktadır.

Ölçme ve değerlendirme kavramları birbirleri ile birlikte kullanılan ve birlikte anlam kazanan kavramlardır. Ölçme işlemi ile bireylerin eğitim ile kazandıklarını ifade edilirken, değerlendirme işlemi ile elde edilen ölçme sonuçlarının bir anlam kazanması sağlanmaktadır. Gerek eğitim içeirik tasarımında ve gerekse kurumsal uzaktan eğitim yapılanmasında değerlendirme sonuçlarının önemi çok büyüktür.

Ölçme ve değerlendirme sistemleri, sınavları, verilen ödevleri, alıştırmaları kısaca eğitim ile ilgili tüm değerlendirme yöntemlerini kapsamaktadır. Sözkonusu sistemlerin öğrenme sürecindeki önemini daha iyi görebilmek için, daha geniş anlamı ile ‘İnsanlar nasıl öğrenir? sorusunun cevabına göz atalım. Tüm hayatımız boyunca nasıl öğrendiğimizi hiç düşündünüz mü? İşte cevaplardan bazıları:

• Dinleyerek,
• Tavsiye, yönlendirme ve eleştirilerle,
• Okuyarak,
• Vaka çalışmalarını inceleyerek, dinleyerek,
• Araştırma yaparak ve keşfederek,
• Tartışarak ve
• Bilgimizi pratiklerle, problem çözme vb. yöntemlerle test ederek.

Ölçme ve değerlendirme sistemleri, öğrenmenin ayrılmaz bir parçası olarak eğitimlerde öğrenilen kavramları ve kazanılan yetkinlikleri test etmekte ve değerlendirmektedir. Bu yolla bireylere etkin öğrenmede önemli faydalar sağlamaktadır.

Sınavlar ve benzeri ölçme ve değerlendirme sistemleri, eğitim alan kişilere öğrendiklerini, edindikleri yetkinlikleri/davranış biçimlerini uygulama şansı sunmaktadır. Dikkatli ve iyi tasarlanmış testler, eğitim ile kazanılan gelişmenin en doğru ve güvenilir şekilde takip edilmesini sağlayacaktır.

Internet Ortamında Testler

e-learning uygulamalarında, gerek internet ve gerekse kurum şirket ağlarında yapılan testlerin bilgiyi, yetkinlikleri ve davranış değişikliklerini test etmede son derece etkin ve maliyeti düşük bir yol sunduğu anlaşılmıştır. Yapılan uygulamalar, kişilerin internet ortamındaki test sonuçları ile sınıf ortamındaki test sonuçlarının hemen hemen aynı olduğunu ve kişilerin internet ortamındaki testleri tercih ettiklerini ortaya koymaktadır.

Bu konuda Türkiye’de yapılan bazı bilimsel çalışmalar bulunmaktadır. İstanbul’da bir firmada yapılan çalışmada, 100(yüz) kadar teknik personele şirket bilgisayar ağı üzerinden test sunulmuştur. Bu kişilerin %65’inin daha evvel internet tecrübesi olmamasına rağmen, test sonuçlarının, sınıf ortamında yapılan testlerden, pek çok kritere göre farklı olmadığı görülmüştür. Pilot grubun %75 gibi bir çoğunluğu ise, bilgisayar ağı üzerinden test almayı tercih ettiklerini bildirmişlerdir. Testi yürüten eğitimciler, internet ortamında test hazırlamanın az da olsa kendilerine zaman kazandırdığını ama bununla birlikte, test değerlendirmesinde çok daha fazla zaman kazandırdığını ifade etmişlerdir. Elde edilen sonuçlar, internet oramında ölçme ve değerlendirme işleminin, gerçek sınıf ortamında yapılan testlere göre, % 80’in üzerinde maliyet tasarrufu sağladığını ortaya koymaktadır.

Neden Ölçme ve Değerlendirme?

e-Learning uygulamalarında testler çok dikkatli ve özenle hazırlanmalı ve kişilere verilmelidir. Sadece testlerde değil, aynı özeni ve dikkati eğitim içeirklerinde kullanıcıyı yönlendirme, düşündürme ve değerlendirmede de göstermeliyiz.

İşte neden ölçme ve değerlendirme sorusuna bazı cevaplar:

• Kişilerin eğitim ile kazandıkları bilgi ve yetkinlikleri, gelişimlerini izlemelerini sağlamak,
• Kişilerin eğitim öncesinde ve sonrasındaki durumlarını görmek, gelişmeyi izlemek,
• Kişilere önemli olan bilgiyi düşündürmek ve bu noktaya odaklanmalarını sağlamak,
• Eğitim içeriklerinin etkinliğini takip etmek ve sonuçlara göre eğitim içeriklerini revize etmek,
• Kişileri bilgi ve yetkinlikleri konusunda sertifikalandırmak.

Ölçme ve Değerlendirme Araçları

e-learning uygulamalarında, kişilere sunulan testler, sınavlar ve bu ölçme araçları sonrasında yapılan değerlendirmeler belirli ölçülerde Eğitim Yönetim Sistemleri(EYS) ve/veya EYS’ne entegre olarak sunulan Ölçme ve Değerlendirme Sistemi(ÖDS) yazılımları ile yapılmaktadır. Sınavlara ait sonuçlar EYS ve/veya ÖDS tarafından takip edilmekte ve gerektiğinde raporlanmaktadır.

Bununla birlikte web tabanlı eğitim içeriklerinde kişilere sunulan küçük sınavlar ve yönlendirici diğer ölçme unsurları, eğitim içerik tasarımları sırasında üretilmekte, eğitim içeriklerine entegre olarak kişilere sunulmaktadır. Sözkonusu sınavların sonuçları da EYS ve/veya ÖDS tarafından takip edilmekte ve gerektiğinde raporlanmaktadır.

Ölçme ve değerlendirme sonuçlarına göre sertifikasyon, sertifika yönetimi ve kişisel gelişim takibi ve ilgili tüm raporlama işlemleri EYS ve/veya EYS ile entegre çalışan ÖDS tarafından gerçekleştirilmektedir.

e-Learning uygulamalarında kullanılan test ve sınavlarda genel olarak şu tür sorular kullanılmaktadır:

• çoktan seçmeli sorular,
• boşluk dokdurma şeklinde sorular,
• doğru/yanlış soruları,
• Yorum, araştırma soruları,
• Resim veya grafik seçme soruları,
• Sürükle-bırak soruları,
• Vaka çalışması ve simülasyon soruları.

Sınavların kapsamına göre değerlendirme aşamasında EYS ve ÖDS’lerden faydalanılacağı gibi, eğitimenlerin geleneksel yöntemlerle değerlendirmesi de gerekli olabilecektir.

Internet Ortamında Ölçme ve Değerlendirmenin Güvenilirliği

Pek çoğunuzun aklınızda, e-learning uygulamalarında kullanılacak sıınavların güvenilirliği, sözkonusu sınavların sahip olacağı ağırlık ve etki ile ilgili soru işaretleri ve değerlendirme sonuçlarına göre alınacak kararların doğruluğu gibi soruların olduğunu tahmin ediyorum.

Elbetteki sınavları alan kişilerin, bir zaman sınırlaması olmasına rağmen, ek kaynaklardan veya eğitim içeriklerinden faydalanarak soruları cevaplıyor olması mümkün. Bu durum, kişinin gerçek durumu ve eğitimin gerçek etkisinin her zaman soru işareti ile hatırlanıyor olmasını getirmemeli beraberinde. e-Learning uygulamasına bir bütün olarak bakmakta fayda var bu noktada. Kişinin durumunu ve eğitimin etkinliğini internet ortamında yapılan sınavlara ek olarak, zaman zaman kendisinden istenecek araştırma veya yazı tipi sınavlarla, zaman zaman düzenlenecek sınıf eğitimi veya eğitim toplantıları ile, kurumsal uzaktan eğitim uygulamasında yer alması önerilen sanal sınıflarda gerçekleştirilecek değerlendirmelerle, iş başı sonuçlarla ve yetkinlik değişimi takibi ile kontrol etmek son derece önemlidir.

Bununla birlikte internet ortamında sınavın teknik ve eğitsel güvenilirliği için ek çalışmaları da sürekli planlıyor ve uyguluyor olmak gereklidir.

Sonuç

Kurumsal uzaktan eğitim uygulamalarında, geleneksel eğitim modellerinde olduğu gibi, ölçme ve değerlendirme sistemleri, etkin birer eğitim öğesi olarak yer yer almakta ve kullanılmaktadır. Ölçme ve değerlendirme sistemlerinin internet ortamında kullanılıyor olmasının getirdiği avantajlar, kurumsal uzaktan eğitim sistemlerine eğitim etkinliği açısından önemli avantajlar sunmaktadır.

Bu arada ufak bir hatırlatma yapmak istiyorum. Unutmayınız ki, e-learning ve kurumsal uzaktan eğitim yapılanması konusunda tüm düşüncelerinizi, tecrübelerinizi ve her tür katkılarınızı paylaşmak ve tüm sorularınızı cevaplamak için oluşturduğmuz bu sayfalar sizlerden gelen istek ve katkılarla amacına daha kolay ulaşacaktır. Bu nedenle soru, öneri ve görüşlerinizi bekliyoruz.

Ahmet Murat Hançer
Kurumsal Uygulama Direktörü
ahmet.hancer@enocta.com

Referans ve Kaynaklar:
Kitap ve Yayınlar

- Hall, Brandon, Learning Content Management Systems, www.brandonhall.com
Designing Web Based Training, Wiley Computer Publishing, 2000
Paylaş: