Hissikablelvuku

Özlem Özer Kurt
Allianz Avustralya
Kurum İçi İletişim Müdürü

Bazı kelimelerin gündelik hayatımızdaki kullanımı ve sıklığı o anlama, duyguya, isme, sıfata yaşam şeklimiz, kültürümüz içinde ne kadar yer ayırdığımızla doğru orantılı...

Mesela mutluluk sıralamasında ilk sıralarda yer alan Danimarka’da doğan 'hygge' felsefesi... Felsefenin temelinde “nasıl mutlu olunabilir” sorusuna cevap aranıyor ve 'hygge' kelimesinin dilimizde tam karşılığı yok. Mutluluk, huzur, rahatlık, sıcaklık, samimiyet gibi kavramları beraberce barındırır hygge kelimesi.

Japoncadaki 'Ichigo ichie' ise hayatta bir şey yalnızca belli bir anda yaşanır ve bir kere yaşanır, o an geçtikten sonra onu bir daha yaşayacak fırsatınız olmayacaktır anlamına gelir ve işte ancak bu şekilde uzun bir cümle ile açıklayabiliyoruz anlamını...

İngilizce'de en çok karşılığını aradığım kelime ise 'Kolay gelsin' oluyor sanırım. Tanıdık tanımadık herkese tüm sıcaklığı ve samimiyeti ile kullandığımız bu kelime bence kültürümüzün dilimize çok güzel bir yansıması...

Bu yazıyı hazırlarken 'Intuitive Intelligence' kavramının Türkçe'deki en iyi karşılığı ne olur diye düşünürken aklıma hissikablelvuku kelimesi geldi. Gündelik hayatımızda neredeyse hiç kullanmadığımız Hiss + kabl + vuku (Hissiyat: Duygular, sezişler / Kabl-el-vuku' : Olmadan önce) kelimelerinden oluşan bu kelime bütünü önsezi anlamına geliyor. Bir şeyleri olmadan önce sezmek... Muhteşem bir yetenek değil mi? Örneğin bazı insanlar için önsezileri çok kuvvetli deriz. Acaba önsezinin zekayla bir ilişkisi var mı yoksa yaradılışımız gereği hepimiz haiz miyiz bu olguya?

IQ ve EQ’nun kısa tarihi

İnsan zekasını ölçme güdüsü 1820’lerde başlamış ancak ilk başarılı IQ testi, zeki ve geri zekalı çocukları biribirinden ayrıştırmak için Alfred Binet ve Theodore Simon tarafından 1904 yılında gerçekleştirilmiş. (1)

Ardından 1990 yılında Peter Salovey ve John D. Mayer adında iki Amerikalı Profosör EQ’yu araştırmaya başlamışlar. EQ’yu, insanın hem kendi hem de başkalarının his ve duygu durumlarını gözlemleyebilen ve bunun sonucunda düşünce ve aksiyonlarına yön veren sosyal zekası olarak tanımlamışlar. (2)

Sonraki adım Sezgisel Zeka

Son dönem araştırmalar EQ'nun da ötesinde asıl erişilmesi gereken boyutu `Intuitive Intelligence’, yani Sezgisel Zeka olarak tanımlıyor, bir nev-i hissikablelvuku. Peki ne demek bu? Üç beyin olarak nitelendirilen, kafa beynimiz, kalp beynimiz ve karın beynimizden tüm sinyalleri almak ve içinde bulunduğumuz an, durum ne ise onu olması gereken bir sonraki aşamaya getirmek için bu önsezileri harmanlayarak kullanmak. Yani sadece rasyonel ya da sadece duygusal kararlar değil, bilinçaltımıza 500 bin kere daha hızlı bağlanarak, kalbimizdeki ve karnımızdaki hafızayı, bilgeliği de kullanarak daha bütünleşik ve nispeten daha doğru karar almanin gücü... (3)

Nörokardiyoloji alanında yapılan çalışmalar ile Dr. J. Andrew Armour, kalbimizde tıpkı beynimizdeki motor, his, internöron gibi pek çok farklı nöronun ve sinir taşıyıcılarının, protein ve destek hücrelerinin olduğunu ortaya çıkardı.

Hissikablelvuku
   
Bu kompleks yapısı sayesinde kalbimiz de beynimizden bağımsız olarak öğrenebiliyor, hatırlayabiliyor, hissedebiliyor ve sezebiliyor. (4)

Benzer sekilde Nörobilimci Dr. Michael Gershon ise, 1998 yılında İkinci Beyin (The Second Brain) adında bir kitap yayınladı ve karnımızda yine tıpkı beynimizdeki gibi karmaşık ve tamamen fonksiyonel bir nöron bağ yapısı olduğunu ortaya koydu. Diyafram, akciğerler, karaciğer, pankreasımızı da kapsayacak şekilde göğüs kafesimiz içinde 500 milyon nöronun birbiri ile sinyal alışverişi içinde olduğunu açıkladı. (5)

Aslında nörobilim bu savın gerçekliğini ortaya yeni yeni koyuyor olsa da, bu güç şu an hepimizde zaten var olan bir şey olduğu için konuya hiçbirimiz yabancı değiliz. “Olacağı içime doğmuştu; Karnımda bir burkulma oldu hissettim ama yine de evet dedim maalesef; Aslında hayırlı olmayacağını o an gördüm resmen ama dikkate almadım.” gibi hisler, düşünceler, görseller geliyor ara ara hepimize. Peki nereden geliyor bunlar?

Bu bilgiler ışığında Sezgisel Zeka kavramı ile şu an 3 beynimizden ve bu fonksiyonların birbiri ile uyumlu çalışmasından söz ediliyor.

1- KALP BEYNİ FONKSİYONLARIMIZ (MERHAMET)
• DUYGULARIMIZ – Duygu geçişlerimiz - Kızgınlık, mutluluk, eğlence, heyecan..
• DEĞERLERİMİZ – Hayallerimiz, tutkularımızla bağlantılı olarak bizim için önemli ve öncelikli olan şeyler
• RASYONEL ETKi – Diğer kişilerle kurduğumuz duygu bağı. Aşk / nefret; Şefkat/umursamazlık; Sevmek/sevmemek

2- KAFA BEYNİMİZİN FONKSİYONLARI (YARATICILIK)
• BİLİŞSEL ALGIMIZ – Kognitif, algI, tekrar eden kalıpların farkına varma
• DÜŞÜNME – Anlamlandırma, soyutlama, analiz etme, sentez
• ANLAMLANDIRMA – Anlamsal süreç, dil, metafor, anlatım, hikaye...

3- KARIN BEYNİMİZİN FONKSİYONLARI (CESARET)
• KÖK KİMLİĞİMİZ – Özbenliğimize dair içgüdüsel bir sezi. Benlik ve benlik dışına dair derin bir ayrıştırma
• KİŞİSEL KORUMA – Kendini koruma, güvenlik, sınırlar, açlık ve tiksinme
• HAREKETE GEÇME– Cesaret, aksiyona geçmek icin içten gelen bir motivasyon

İşin bilimsel tarafını özellikle yazdım çünkü rasyonel beynimiz onaylamadan duygusal yanımıza, sezgilerimize kendimiz bile inanmaz hale geldik artık. Her şeyin altında bizi ikna edecek bir bilimsel kanıt arıyoruz. Oysa bilim zaten var olan bizi keşfediyor. Sipirituellik kelimesi altında yok sayılan bazı gerçekler; salt bilime inanan insanların kendi dogması içinde öylece sıkışmasına neden oluyor diye düşünüyorum. Çünkü tıpkı insanlık gibi bilim de sürekli değişen ve her yeni bilgi ile kendi savını çürüten bir şekilde gelişimine devam ediyor.

Merhamet, Yaratıcılık, Cesaret

Peki tüm bu bilimsel gelişmeler bize neyi gösteriyor? Bedenimizle biraz daha bağ içinde olmamızın önemini, bir nevi fabrika ayarlarına dönmemizi. Hele ki böylesine zorlu, kaygı ve korkularla dolu, irade rezervlerimizin tükendiği bir dönemde. Herkesten uzak, kopuk yaşamaya çalışırken ve daha da önemlisi sanal kimliklerimiz içinde kendi bedenimizde kendimizden bihaber...

Bu alanda yapılan araştırmalar bu fonksiyonların tümünün liderlikte en etkin şekilde kullanımı için bir temel bir sıralama gözlemlemişler.

Temel Sıra 1) kalpten başla, 2) kafaya hareket et, 3) kalbe geri dön, 4) bağırsağa git, 5) son olarak , kalbe geri dön.

• Temel Sıra, kalp zekası ile başlıyor. Bu durum liderlik ettiğiniz insanlarla değerleriniz ışığında bir bağ kurmanızı sağlıyor.

• Temel Sıra daha sonra kalpten kafa beynine hareket ediyor. Kalpten gelen bağlı ve değerlere dayalı duygusal durumlar, kafa beyninin düşüncelerini, algılarını ve yorumlarını etkiliyor ve şekillendiriyor.

• Kalp ve kafa sinir ağlarının birleşik sinyalleri daha sonra bağırsak beynine bağlanıyor ve lideri harekete geçiriyor.

• Temel Sıra, lider eyleme geçerken, altta yatan değerlerin ve insan bağlantısının zaman boyunca dayanak noktası olarak kalmasını sağlamak için kalp beyninde sona eriyor.

Bu fonksiyonların rolleri bilinciyle bedenimizle bağ içinde kalarak, kendimizi daha fazla duymaya ve dinlemeye çalışarak, daha çok pratikle daha fazla önsezi edinebiliriz. Bu hepimizde var olan ancak bazılarımızda gizli kalmış bir yetenek. Önseziler her birimize farklı şekilde gelebiliyor; Sesler, görüntüler, hisler, rüyalar. Kendinizdeki güçlü alanı bulmak ve ondan daha fazla beslenmek icin bazen sadece biraz olsun durup kendinizi dinle- meniz bile yeterli. Gün içerisinde algımızı biraz olsun bedenimize çevirebilirsek belki de bize ilettiği sinyallerin farkına varabilir, onları anlamlandırabilir ve o bilgeliği özellikle karar anlarımızda kullanabiliriz.

Bu üç beyin birbiri ile uyumlandığında, senkron içinde çalıştığında insan işte o zaman evrenin orkestrasına katılmayı başarabiliyor. Hisler bir kuş gibi yağmurun ya da depremin habercisi olabiliyor. Bu üç beyin uyumlanınca, evrenin büyülü şarkısı 'icaro' insanlığa şifa veren bir dansa dönüşüyor.

Kaynakça:
1-  https://en.wikipedia.org/wiki/Alfred_Binet
2-  https://www.emotionalintelligencecourse.com/history-of-eq/
3-  https://invisible-edgellc.com/2018-10-13-what-is-intuitive-intelligence/
4-  http://www.mbraining.co HYPERLINK "http://www.mbraining.com/mbit-and- leadership"m HYPERLINK "http://www.mbraining.com/mbit-and-leadership"/ mbit-and-leadership
5-  https://www.amazon.com/Second-Brain-Grou HYPERLINK "https://www. amazon.com/Second-Brain-Groundbreaking-Understanding-Disorders/ dp/0060930721"n HYPERLINK "https://www.amazon.com/Second-Brain-Ground- breaking-Understanding-Disorders/dp/0060930721"dbreaking-Understanding- Disorders/dp/0060930721