Yapay Zekâ Uygulamalarının Yaygınlaşması İçin Kültür ve Zihniyet Dönüşümü Gerekiyor

Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) tarafından, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı öncülüğünde Dünya Ekonomik Forumu (WEF) iş birliği ile kurulan Türkiye Dördüncü Sanayi Devrimi Merkezi, “İnsan Kaynakları için İnsan Merkezli Yapay Zekâ” projesiyle yapay zekânın iş dünyasında insan merkezli ve etik kullanımı ile ilgili farkındalığı artırmayı amaçlıyor.   

Yapay zekâ uygulamaları şirketlere büyüme, karlılık ve sürdürülebilirlik konularında yeni olanaklar yaratırken her geçen gün insan kaynakları süreçleri gibi yeni kullanım alanları ortaya çıkıyor. Bugün dünyadaki organizasyonların %17’sinin İnsan Kaynakları (İK) süreçlerinde yapay zekâ kullandığı tahmin edilirken bu oranın 2022’de %30’a çıkması bekleniyor. Yapay zekânın insan kaynakları uygulamalarındaki kullanımı, yeni fırsatlarla birlikte bazı sorunları da beraberinde getiriyor. Bu nedenle, gerek Dünya Ekonomik Forumu (WEF) çalışmalarında gerekse Avrupa Birliği Komisyonu’nun yayınladığı regülasyon önerisinde İK için yapay zekâ uygulamaları “çok yüksek riskli” olarak nitelendiriliyor. 

Bu kapsamda MESS, İK süreçlerinde yapay zekâ uygulamaları çalışmalarıyla Türkiye’de bir ilki gerçekleştiriyor. MESS tarafından T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı öncülüğünde ve WEF iş birliği ile kurulan Türkiye Dördüncü Sanayi Devrimi Merkezi, “İnsan Kaynakları için İnsan Merkezli Yapay Zekâ” projesini hayata geçirdi. Bu proje ile yapay zekâ teknolojilerinin iş süreçlerine adaptasyonunda etik, sorumlu ve insanı merkeze alan yeni bir yaklaşım geliştirilmesi amaçlanıyor. 

Dönüşüme Küresel Etki

Kurumların insan odaklı yapay zekâ stratejileri oluşturmalarını teşvik etme amacıyla çalışmalarını sürdürdüklerini vurgulayan MESS Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Burak Akkol, “Türkiye Dördüncü Sanayi Devrimi Merkezi’mizde sanayimizin dijital dönüşümü için çoklu paydaş anlayışıyla sonuç odaklı projelere hız verdik. Merkezimiz dördüncü sanayi devriminin en önemli teknolojik uygulaması olan yapay zekâ alanında kültürel dönüşüme öncülük etmek için projeler üretmeye başladı.

Bu alanda öncü adımları atarak; 11. Kalkınma Planı, 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi üst politikaları doğrultusunda yapay zekânın insan merkezli ve etik kullanımının temellerini oluşturmayı hedefliyoruz” dedi. Akkol, yeni nesil uygulamaların adaptasyonu için çoklu paydaş anlayışıyla çalışılması gerektiğinin altını çizerek ekledi: “Başlattığımız ‘İnsan Kaynakları için İnsan Merkezli Yapay Zekâ Projesi’ kapsamında düzenlediğimiz iki çalıştayın sonuçları ışığında ülkemizi yapay zekâ teknolojisine hazırlamak için hızlı hareket etmemizin önemi bir kez daha ortaya çıktı.

Öncelikle kurumların İK süreçlerinin yapay zekâ kullanımına hazır olma seviyesini ölçtük. Proje sayesinde İK’da etkin yapay zekâ kullanımında kamu, akademi, özel sektör ve teknoloji sağlayıcılarının üzerlerine düşen görevleri belirleyerek acil eylem planları hazırladık. İK’da yapay zekâ stratejisi, politika ve prosedürlerin geliştirilmesi ve en iyi kullanım senaryolarını şekillendirdiğimiz proje sayesinde yapay zekâya duyulan ihtiyaç konusuna dikkat çektik. Proje kültürel dönüşüme öncülük edecek. Projenin çıktılarını WEF küresel ağı üzerinden küresel paylaşıma açarak dönüşüme küresel etki yapacağız.” 

Çoklu Paydaş Katılımlı ve Küresel Bağlantılı Proje 

Kamu ve iş dünyasının yapay zekâ teknolojilerine adaptasyonu için kültürel dönüşüme öncülük etmeyi hedefleyen proje kapsamında çoklu paydaş katılımı ile ilgili iki çalıştay düzenlendi. Projede kamu, özel sektör ve akademiden oluşan 250’den fazla kurumdan 350‘den fazla kişiye ulaşıldı. WEF proje lideri McGill Üniversitesi Örgütsel Davranış Profesörü Matissa Hollister’in desteği de projenin etki alanını genişletti.

Yapay Zekânın İK Süreçlerinde Kullanımına Hazır Olma Seviyesi 10 Üzerinden 4

Projenin ilk ayağında kültürel dönüşümü tetiklemek için yapay zekânın insan merkezli ve etik kullanımının güçlü altyapısının temellerini oluşturacak İnsan Merkezli Yapay Zekâ Çalıştayı düzenlendi. 

Çalıştayda gerçekleştirilen anket sonuçlarına göre “daha iyi kararlar alma/sonuçları iyileştirme” faktörü kurumların yapay zekâyı benimsemesinde en önemli itici güç olarak öne çıkıyor.  Çalıştaya katılan kurumlarının %64’ü İK'da yapay zekâ uygulamaları için bir planının olmadığı ya da yapay zekânın araştırma aşamasında olduğunu belirtti. %72’si ise yapay zekâ kullanımına yönelik belirli stratejisi olmadığını ya da stratejilerinin belirsiz olduğunu ifade etti. 

Anket sonuçlarında, kurumların yapay zekânın İK süreçlerinde kullanımına hazır olma seviyesinin 10 üzerinden 4 olduğu ortaya çıktı. Kurumlarda yapay zekânın benimsenmemesinin önünde yapay zekâ uzmanı eksikliğinin ve yapay zekâya karşı önyargıların olduğu görülmüştür.

Gelecekteki İşler için Yapay Zekâ Çalıştayı

Projenin ikinci aşamasında ise ilk çalıştayın çıktıları değerlendirilerek yapay zekânın İK'da etkin kullanımına ilişkin farklı paydaşların görüşlerinin alındığı “Gelecekteki İşler için Yapay Zekâ Çalıştayı” gerçekleştirildi. 60’tan fazla kamu, özel sektör ve akademi iş birliği ile gerçekleştirilen çevrimiçi çalıştaya 100’den fazla kişi katıldı.

Çalıştay katılımcıları; yapay zekânın yetkinlik gelişimi, finansal kazanç ve doğru karar vermede katma değer yaratacak sonuçlar yaratacağını düşünüyor. Çalıştayda değişim için yapay zekâdaki önyargıların yok edilmesi ise hızlı bir şekilde yapılması gereken öncelikli konu olurken yapay zekâ sistemlerinin şeffaflığı ve açıklanabilirliği değerli ancak yüksek efor isteyen bir konu olarak değerlendirildi. 

Çalıştay çıktılarına göre yapay zekâ alanında artan farkındalık yapay zekâ için kurumsal hazırlık seviyesini olumlu etkiliyor. Çalıştay sonrasında yapılan değerlendirmeye göre katılımcıların yapay zekâdan önyargıyı azaltmaya/çeşitliliği arttırmaya, daha iyi karar/sonuç almaya, yeni görev ve beceriler edinmeye yönelik beklentilerinin çalıştay öncesine göre olumlu yönde değiştiği gözlemlendi.

Benzer şekilde yapay zekânın kurumsal yeterlilik seviyesinin elde edilecek çıktısıyla bağlantılı olduğu anlaşılıyor. Çalıştay sonrası yapılan değerlendirmelerde çalıştay öncesine göre katılımcıların kurumlarında yapay zekânın kullanımına yönelik politika ve prosedürler, İK’da yapay zekâ kullanımına hazır olma derecesi, kurum kültürünün hazır olma derecesi, kurumdaki bilginin toplanma ve kalite seviyesi, kurumdaki yapay zekâ uzmanlığı, yapay zekâ projeleri için ayrılmış bütçenin olumlu yönde gelişmesi bekleniyor.

Geleceğin İşlerinde 5 Eylem Önerisi Katılımcılarla Paylaşıldı

Geleceğin işlerinde en çok yer alması beklenen yapay zekânın insan odaklı ve etik kullanımı ile ilgili olarak;

•    Veri analitiği, büyük veri, makine öğrenimi, yapay zekâ tanımlarında netlik,
•    Yapay zekânın günlük ve iş hayatındaki kullanımı ve iyi uygulama örnekleri,
•    Çalıştay katılımcıları ile yapay zekânın İK kullanımına ilişkin tahminler ve 5 eylem önerisi paylaşıldı. 

Küresel Yapay Zekâ Çalışmalarına Katkı 

Kurumların yeni teknolojilere adaptasyonu için kültürel dönüşümü tetikleyecek öncü çalışmalar yapan, insan kaynaklarının orta ve uzun vadeli geleceğini değerlendirerek, geleceğin İnsan Kaynakları politikalarının oluşturulmasına liderlik eden projenin çıktıları ilerleyen günlerde hem Türkiye ile hem de WEF küresel ağı ile paylaşılacak. 

MESS; kamu, özel sektör ve akademi iş birliği ile yapay zekânın iş süreçlerinde insan merkezli olarak kullanılmasına öncülük etmeye devam edecek. Çalışmalarını kamu, özel sektör ve akademiden daha fazla kişi ve kuruma ulaştırmayı amaçlayan MESS, bu konudaki çalışmalarını İK’da dijital okur yazarlık konusu ile derinleştirmeyi hedefliyor. 
 

Haberi pdf olarak okumak için görsele tıklayınız.