İş hayatında ‘gerçekler’ kadar ‘duygular’ da konuşur!

Nedendir bilinmez iş hayatının “gerçekler dünyası”, özel hayatımızın ise “duygular dünyası” olduğuna dair bir inanç öylesine yerleşmiştir ki içimize; iş hayatında karşılaştığımız pek çok sorunu çözebilmek için konuşmaya bunlarla başlarız. Duyguları bir kenara bırakarak daha fazla üretmeyi, daha fazla satmayı, yeniden yapılanmayı, yatay organizasyona geçmeyi, hizmet kalitemizi artırmayı, çalışan devir hızını azaltmayı planlar ve bunları gerçekleştirmek için gereklerini yapmaya çalışırız.

Çoğumuz, gerçekler dünyasındaki konular hakkında eğitim aldık. Okulda, bize matematiği, coğrafyayı, fiziği, kimyayı, biyolojiyi, tarihi ve dilleri öğrettiler. Bu temel bilgilerin alanı, daha sonra aldığımız eğitimlerle genişletildi ve ekonomi, teknoloji, hukuk, pazarlama, satın alma, bilgisayar mühendisliği, üretim gibi konularda uzmanlaştık. Ancak çok azımız, duygu ve düşünceler anlamında, insan beyni konusunda eğitim almıştır. "Kalbin" sorunlarını çözmek konusunda eğitilmedik.

Çalışan bağlılığına dair yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre her 10 çalışandan biri, yönetimin haberi olmaksızın yeni bir iş arıyordu.

1. 10 çalışandan 4’ü; "Bu şirkette çalışmaktan gurur duyuyor musunuz?" sorusuna "hayır" diye cevap verdi. Birçok kişi şirketleri hakkında olumsuz yorumlarda bulundu ve başka bir yerde çalışmayı tercih edeceklerini söyledi.

2. 10 çalışandan 8’i şirketlerine karşı kayıtsızdı ve elde ettiği sonuçlardan kendilerini sorumlu hissetmediklerini söyledi. En iyi durumda, bedenleri ve beyinleriyle bağlıydılar ama kalpten değil.

3. 10 çalışandan 2’si şirketleriyle gurur duyuyordu ve başkalarıyla konuşurken, hiç şirketleri hakkında olumsuz yorumlarda bulunmamıştı. İçerde de yapıcı eleştirilerde bulunuyorlardı. Şirketin elde ettiği sonuçlardan kendilerini sorumlu hissediyorlar, iyileşme için inisiyatif kullanıyorlardı. Ve şirketlerine hem kafalarıyla hem de yürekten bağlıydılar.

Çalışanlar şirketlerindeki herhangi bir şeyden hoşnut olmadıklarında, bunu yönetime nadiren iletiyor. Ancak bu, memnuniyetsizliklerini kendilerine sakladıkları anlamına gelmiyor. Onları dinleyecek herkesle bunu paylaşmak hoşlarına gidiyor. Bu kişiler; iş arkadaşları, müşteriler, tedarikçi firmalar, aile ve arkadaşlar olabilir.

Çalışanlar şikayetlerini iki kereden fazla dile  getirmiyor. Şikayetlerini yönetime götürenlerse, şikayeti yalnızca bir kez – belki iki kez – söylüyorlar ama bir üçüncü kez asla olmuyor!

Yönetim çalışanın şikayetini ciddiye almayıp tepki vermediği takdirde, sonuçlarını tamir etmek mümkün olmuyor. 

İşten ayrılanların %46’sı, takdir edildiklerini hissetmedikleri için işten ayrılmış.

İşletmelerdeki büyüme ve gelişmeyi engelleyen en önemli şeylerden biri; duygular dünyasındaki çözümsüz kalmış sorunlardır. İnsanların çoğu duygular dünyasındaki sorunların, çözülmesi en zor sorunlar olduğunu itiraf etmekten kaçınmayacaktır.

Duyguları idare etmek yeni bir fikir değil. 

Eski zamanlardan günümüze dek filozofların çoğu, insan ve onun duygularına çok fazla eğildi. Son yıllarda psikolojide, bu insani beceriler veya "kalbin becerileriyle"; Gestalt terapisi, trans-aksiyonel analiz, Nöro-linguistik programlama, aktif dinleme, stres yönetimi, olumlu düşünce, takım kurma, sosyal yetkinlik gibi isimler altında ilgilenilmektedir. "Duygusal Zeka", insanın duygular dünyasında hareket etme yeteneğine ilişkin en son düşünce biçimidir.

Duygusal zekâ, insanın yaşamdaki başarısını büyük ölçüde belirleyen bir beceriler bütünüdür. "Başarı" sözünü yalnızca, kariyer, statü   veya zenginlik anlamında kullanmıyoruz. İnsanın kendisini iyi hissetmesi ve başkalarıyla ilişkileri de buna dahildir. Yaşamdan keyif alıp  almadığı, yaşamının niteliğinden memnun olup olmadığı da önemlidir. 

Zekâ kavramına ilişkin geleneksel görüş, zekanın matematik/mantık ve dil becerileriyle bağlantılı olduğu yönündedir. 

Bu yüzyılın başlarından beri, bu yetenek ve beceriler ölçülmekte ve zekâ katsayılarıyla tanımlanmaktadır (IQ). Genel geçer bir kural olarak, yüksek IQ’ya sahip biri okulda yüksek notlar alır. Ancak, okuldaki başarı (yüksek IQ), hayatın geri kalan kısmında da başarılı olunacağına dair bir güvence oluşturmaz. Yüksek IQ’lu kişilerin bazıları hayatta başarılı olamazken, daha düşük IQ’ya sahip olanlar, hayatlarını mükemmel bir biçimde geçirebiliyor.

Bugün EQ (Duygusal Zeka Katsayısı), IQ için bir denge unsuru oluşturmakta. Yüksek EQ’ya sahip kişiler, öz bilinç, öz denetim, sebat, gayret, kendilerine ilham verme yeteneği, içgörü, empati, sempati ve iletişim becerileri gibi önemli nitelikler taşıyor. Şimdiye dek, EQ’nun; kişinin değeri, becerileri veya yetkinliğini ölçerken göz ardı edildiği söylenebilir.

Yüksek EQ’ya sahip kişiler hayatta başarılı oluyorlar. Onlar, duygular dünyasındaki sorunlarla başa çıkabilen kişiler. Onlar, öz değere sahip, kendilerine ve başkalarına ilham verebilen, inisiyatif kullanan, bağlılık, tolerans ve esneklik gösterebilen kişiler.

Düşük EQ’ya sahip kişilerse, hem özel hem de iş hayatında, söz konusu "insan" olduğunda    büyük problemler yaşıyorlar. Bir kişinin EQ’sundan söz edilebileceği gibi, bir takımın ya da bir şirketin EQ’sundan da söz edilebilir. 

Yetersiz teknoloji, uygulanan yöntemler veya uzmanlık gerektiren becerilerin eksikliği yüzünden, bazen kurumlardaki köklü değişim süreçleri işe yaramayabilir veya beklenenden daha uzun sürebilir. Bunun asıl sebebi, düşük düzeylerdeki EQ ve insan faktörünün göz önüne alınmamasında aranmalıdır. Değişim; çalışanlar üzerinde dramatik bir etki yaratır. Bu da genellikle, onların kızgınlık, köşeye sıkışma, belirsizlik, korku gibi duygulara kapılmalarına yol açar. Bu etkinin göz ardı edilmesi başarısızlığa yol açar.

Çalışanlar, Cumartesi akşamı evlerine bir misafir geldiğinde nasıl davranıyorlarsa, işte müşterilerine de öyle davranır. Herkes kurumun elde ettiği sonuçlardan kendisini sorumlu hisseder. Kurumun insanlarına, ürün ve hedeflerine bağlıdırlar. Gelişme ve iyileşme adına  inisiyatif kullanırlar. Zamanlarını ve enerjilerini, herkesin yararına  olacak işlere değer katmaya ayırırlar. Herkes o şirketin bir çalışanı olmaktan gurur duyar. Herkes esneklik gösterir ve değişime isteklidir.

Düşük EQ’ya sahip şirketlerde, zaman ve enerjinin çoğu yanlış veya uygunsuz işlere harcanır; dahili toplantılar, karizma savaşları, kulis yapma, dedikodu yayma, suçlamalar gibi.

Düşük EQ’ya sahip şirketler; işbirliği yokluğundan, hastalıktan, işe gelmemelerden, çatışmalardan, devamlı personel sirkülasyonundan, güvensizlikten, memnuniyetsizliklerden, bağlılığın olmamasından, düşük verimden, hatalardan, gereksiz harcamalardan, değişime dirençten, duygusal çöküntülerden mustariptir. 

Yüksek EQ’ya sahip şirketler insan faktörüne yoğunlaşmıştır:

1. İnsanların hem yüreklerine hem de kafalarına hitap eden bir kültüre sahiptirler.

2. İnsanları, anlaşılması ve karşılanması gereken duyguları, fikirleri, iç görü ve ihtiyaçları olan bireyler olarak görürler.

3. İnsanları hiyerarşi ve sistemlerin önünde tutarlar.

4. İnsan faktörü değişim sürecinin bir parçası olduğunda, değişimin daha hızlı gerçekleştiğine ve daha iyi sonuçlar elde edildiğine inanırlar.

5. Kendini tehdit altında hisseden kişilerin değişime direnç  göstereceğini bilirler.

6. Bilgilendirilen, ilham verilen, dinlenen ve karar sürecine dahil edilen kişilerin değişimi daha iyi karşılayacağını bilirler.

7. Şirketin başarısına katkıda bulunabilecek ve bulunmak isteyen kişileri çekmek ve tutmak için ne yapmaları gerektiğini bilirler.

8. Sadık müşteriler olmadan iyi sonuçlar elde etmenin mümkün   olmadığını bilirler.

9. Sadık çalışanlar olmadan sadık müşteriler edinilemeyeceğini bilirler.

10. İnsanlarının gelişimi ve eğitimi için yapılan harcamaları; minimumda tutulması gereken bir maliyet olarak değil, geleceğe bir yatırım olarak görürler. 

Bir kurumun başarıya ulaşması için, tüm takımların kazanan takım olması, birbirleriyle iş birliği içinde olması ve birbirlerine destek sağlaması gerekir.

Bir takımın kazanan takım olması içinse, takım üyelerinin başarılı olması, birbirleriyle işbirliği halinde olması ve birbirlerine destek olmaları gerekir.

Başarılı bir takımın Takım EQ’su yüksektir. 

Takım bilinci, takımdaki herkes için aşağıdakiler geçerli olduğunda söz edilebilir: 

Başarılı olmak için gereken bilgi ve becerilere sahip olması, iş birliği halinde olmak ve her bireyin takım üyesi olarak, elinden gelenin en iyisini ortaya koyması, herkesin sorumluluk alabilmesi ve inisiyatif kullanabilmesi.

Yüksek EQ’ya sahip bir takım "biz"dir. Herkes, takımın elde ettiği sonuçlardan kendisini  sorumlu hisseder. Herkes, hem kendi yararına hem de takımın yararına çalışır. Düşük EQ’ya sahip bir takım "ben"dir. Herkesin ilgilendiği tek şey     kendisidir. Herkes, kendi çıkarlarını takımın çıkarlarının önünde tutar. Takım üyeleri birbirleriyle çatışır.