Yapay zekâ çağında yetkinlikleri yönetmek... Yapay zekâ beceri temelli organizasyon dönüşümünü destekleyebilir mi?

Aralık 12, 2024

Bugün iş dünyasındaki liderlerin hepsi, değer yaratan yapay zekâ çözümleri arıyor. Diğer yanda organizasyonlar, iş tanımları etrafında şekillendirilmiş geleneksel yapılardan çıkarak, beceri temelli organizasyonlar haline dönüşüyor. Yapay zekâ şüphesiz ki, verimlilik ve zaman tasarrufu vaatleriyle bu paradigma değişiminin de katalizörlerinden. Peki yapay zekâ yetkinlik yönetimi ve performans değerlendirme konusunda ne kadar rol oynayabilir? Beceri tabanlı organizasyon dönüşümünü destekleyebilir mi? 

Olasılıklar dikkat çekici ancak son dönemde yapay zekanın gerçekten verimlilik yaratıp yaratmadığına yönelik tartışmalar da mevcut. Gartner’ın geçtiğimiz aylarda yayınladığı “Top 5 Priorities for HR Leaders in 2025” isimli raporunda, çalışanların %47’si, yani neredeyse yarısının yapay zekanın beklenen verimlilik hedeflerine erişmede ne şekilde işlerine yarayabileceğine dair bir fikri olmadığı vurgulanıyor. %77 ise, bu tip teknolojik araçların aslında verimliliklerini düşürdüğünü ve iş yüklerini artırdığını söylüyor. 

Buradaki sorunu iki ana başlık altında değerlendirebiliriz: Çalışanların dahil edilmesi ve iş hedefleriyle hizalanabilme. 

Çalışanları “ikna edebilen”, kişiselleştirilebilir çözümler

Çalışanların, İK tarafında “niyet edilen” dönüşümün bir parçası olabilmeleri için, yetenek ve performans yönetimi odağına, “insanı” koymak gerekiyor. Çalışanların, günümüz teknolojik araçlarını verimli şekilde kullanabilmeyi öğrenmeleri, bunun kariyer gelişimleri için pozitif etki yaratacağına ikna olmaları büyük önem arz ediyor. Bu “öğrenme” sürecinin en kısa sürede ve en az maliyetle tamamlanabilmesi noktasında, tercih edilen araçların kullanıcı dostu, iyi arayüzlerle oluşturulmuş, şirketin kendine has ihtiyaç ve özelliklerine uygun şekilde uyumlanabilir olması büyük fark yaratıyor. Bu sürecin daha hızlı gerçekleşmesi, yetkinlik yönetimi ve performans değerlendirme süreçlerinin buna bağlı olarak da şirket verimliliğinin daha hızlı artması anlamına geliyor.

Ortak hedeflere bir arada yürüyebilme

İkinci başlığımız ise, şirketlerin uzman pozisyonundan C Level’a kadar ortak hedeflere bir arada yürüyebilmesi. Yine Gartner’ın aynı araştırmasından referans verirsek, günümüzde şirket hedefleriyle İK stratejilerinin tamamen entegre olduğunu düşünen yöneticilerin oranı yalnızca yüzde 28. Oysaki İK hedefleri ile şirket hedefleri hizalanan şirketlerin verimliliğinin %47’ye kadar arttığını biliyoruz. Diğer tarafta, bizleri yetkinlik bazlı organizasyonlar haline dönüşmeye zorlayan bir dinamik söz konusu: Çevik yapıların sonucu olarak, statik iş hedeflerinin artık geçersiz olması, hedeflerin ve çözüm bekleyen sorunların sürekli değişim içinde olması ile karşı karşıyayız. 

Yapay zekanın, bu çoklu bilinmeyenlerden oluşan dinamik yapı içerisinde, bütün bir organizasyon olarak rotamızı kaybetmeden ilerleyebilmemize destek olması mümkün. Peki, ne yapabiliriz? Yetkinlik yönetimi ve performans değerlendirme konularında, ölçülebilir sonuçlar ve verimlilik sunan, çalışanları “on board” olmaya ikna ederek mükemmeliyete hizalanmayı mümkün kılan, kullanıcı dostu teknolojik araçlar bu noktada çözüm oluyor. Bu uygulamaların şirket performansı, çalışan bağlılığı ve İK süreçlerinde verimi artırıp artırmadığı konusunda soru işareti olanlar var ise aşağıdaki check-list üzerine düşünmelerinde fayda var.

Yapay zeka yatırımı için check-list

Kullandığınız yapay zekâ tabanlı iş uygulamalarının performans değerlendirme ve yetenek yönetimi süreçlerinizi günümüzün yetkinlik bazlı organizasyon yapısıyla uyumlu hale getirip getirmediğini ve gerçekten bir verimlilik artışı sağlayıp sağlayamayacağını anlamak için şu temel soruları kendinize sorabilirsiniz: 

Hedef Belirleme

1.    Uygulamadaki yapay zekâ özellikleri, iş hedeflerini belirlerken destek oluyor mu? Şirketin genel stratejik iş hedefleri ile çalışanların bireysel hedeflerini ilişkilendirebiliyor muyum?

Dinamik Yetenek Yönetimi

1.    Bu iş hedeflerine ulaşmak için hangi yetkinlikleri bünyemde barındırmam gerektiği konusunda içgörü oluşturabiliyor muyum?
2.    Spesifik hedeflere yönelik olarak mevcut çalışanlarımızın hangi alanda geliştirilmesi gerektiğini belirleyebiliyor muyum?
3.    Mevcut çalışanlarımızın sahip oldukları yetkinlikler ışığında, organizasyon içindeki yeni görev ve projelerde en verimli şekilde değerlendirilmesi için öneri ve yönlendirme alabiliyor muyum? 

Geri Bildirim ve Ödüllendirme

1.    Çalışanların bu süreçlere dahil olarak, anlık geri bildirimler ve ödüllendirme sistemleriyle kendilerinden beklenen hedeflere ulaşmasına yardımcı olabiliyor muyum?

Performans Yönetimi ve Verimlilik

1.    Sürecin çalışan performansına yansımasını ölçümleyebiliyor muyum?
2.    Belirlediğim periyotlarda iş hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığını ve genel bir verimlilik sağlanıp sağlanmadığını monitör edebiliyor muyum?
 
Gerçekten de yapay zekâ aracılığıyla, yetkinlik bazlı organizasyon yapısına geçişi desteklemek, yöneticilerin ekiplerini daha efektif yönetebilmesini sağlamak, hızla değişen strateji ve hedeflere yaşayan sistemler ile aynı hızda yanıt verebilmek artık daha kolay. Hatta, yeni nesil performans değerlendirme ve yetkinlik yönetim uygulamalarının kullanımının yaygınlaşması ile daha da kolaylaşacak. Siz bu dönüşüme hazır mısınız?